İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı tarafından hazırlanan “İstanbul’da asgari ücretli olmak- yaşam maliyeti temelli bir asgari ücret politikası” raporunda 2024 yılı asgari ücreti netleşmeden önce 2023 asgari ücretinin İstanbul’daki alım gücü, diğer ülke asgari ücretleri ve yaşam maliyetiyle ilişkisi incelendi.
Asgari ücret yüzde 34, kira yüzde 75,7 arttı
Asgari ücret 2023 Temmuz-Aralık dönemi için yüzde 34’lük bir artış ile 11 bin 402 TL olarak belirlenmişti. O dönem TÜİK’in açıklamasına göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 2023 yılının Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 38; 12 aylık ortalamalara göre ise yüzde 60 oranda artış göstermişti.
Raporda asgari ücret ne kadar artarsa artsın her gün tırmanan enflasyon oranını yakalayamadığına dikkat çekilerek “Gıda ve konut başta olmak üzere pek çok zorunlu harcama, İstanbul’da yaşayan haneler için diğer şehirlere kıyasla çok daha pahalıya mal oldu” dendi. Rapora göre İstanbul’da Kasım 2023’te kira fiyatları bir önceki seneye göre yüzde 75,7; 2019’un aynı ayına göreyse yüzde 732,1 arttı. Ortalama kira bedeli asgari ücretin 1,5 katına kadar çıktı.
İki asgari ücretin İstanbul’un yaşam maliyetini karşılaması zor
Raporda “Yapılan hesaplamalar bir haneye iki asgari ücret de girse İstanbul’da yaşam maliyetinin karşılanmasının kolay olmayacağını ve yoksulluk sınırının eşiğinde bir yaşam sürüleceğini gösteriyor. Yapılan zamlara rağmen İstanbul’un yaşam maliyetini yakalayamayan asgari ücret sebebiyle gençlerin iş arama ve çalışma motivasyonlarının kırıldığı, kolay yoldan para kazanma stratejilerine yöneldikleri görülüyor” tespiti yapıldı.
En düşük ücretli Bulgaristan’ın da altında
Avrupa Komisyonu 2023 Ocak verilerine göre AB üyesi ülkelerde en düşük asgari ücret Bulgaristan’da. Raporda en düşük asgari ücrete sahip olan Bulgaristan’ın asgari ücretinin bile 12 bin 732 TL olduğuna dikkat çekilerek “Güncel zamlı Türkiye asgari ücretinin hala üstündedir. Türk lirasının değer kaybetmesi sebebiyle, Türkiye dolar cinsinden asgari ücretin en düşük olduğu ülkeler arasındadır. Üstelik geçen yıl Bulgaristan son 24 yılının en yüksek enflasyon seviyesine ulaşmış, buna rağmen yaşanan artış yalnızca yıllık yüzde 15.3 oranda olmuştur. Yaşam maliyetinin Türkiye’ye kıyasla kat be kat düşük olduğu Bulgaristan’da dahi asgari ücret Türkiye’nin güncel zam almış asgari ücretinin üstünde” dendi.
İki asgari ücret yoksulluk sınırını aşmıyor
İki yetişkinin ve iki çocuğun yaşadığı bir aile için 2023 Kasım ayındaki asgari yaşam maliyetinin 47 bin 493 TL olarak hesaplandığı aktarılarak şu bilgilere yer verildi: “2020 yılında bu rakamlar açlık sınırı için 1.116 TL, yoksulluk sınırı için 3.539 TL olarak tespit edilmişti. Sadece 3 yıl içerisinde yoksulluk sınırı yedi, açlık sınırı beş kat artmıştır. Asgari ücretteki belirgin artışa rağmen, sadece üç yıl içerisinde asgari ücret ile yoksulluk sınırı arasındaki makas açılmış, iki asgari ücret dahi İstanbul’da yoksulluk sınırının aşılmasına yetmeyecek seviyeye geldi.”
