Yüksek enflasyon, o enflasyonla mücadele için alınan önlemlerin neden olduğu sonuçlar sadece yoksulları, sabit ve dar gelirlileri vurmuyor. Şirketler kesimi de ciddi sıkıntı içinde. Bunu görmek için bakılacak ilk yer kuşkusuz mahkemeler.
Türkiye’de icra dairelerindeki dosya sayısı 23 milyona ulaşmış durumda. Yani borçlular borçlarını ödeyemiyor, o yüzden alacaklılar hukuk yollarına başvuruyor. Borçluların ödeyemedikleri borçlarının başında banka kredileri geliyor. Batık kredilerde yüzde 50’lik artış görülürken piyasadaki karşılıksız çeklerin sayısı da yükseliyor. Şirketlerin zor duruma girmesi, üretimdeki gerilemeler işsizliğe yol açarken sektör temsilcileri durumun artık sürdürülemez hale geldiğini ifade ediyor.
Konkordato sayısı ikiye katlandı
UYAP verilerine göre icra dairelerine günde 21 bin icra ve iflas dosya geliyor. Şu an icra dairelerindeki toplam icra ve iflas dosyası sayısı 23 milyona yaklaştı. Dosyaların sayısı özellikle yılbaşından bu yana artıyor.
Türkiye’de konkordato dalgası da dikkat çekiyor. 2024 yılının ilk 9 ayında geçici mühlet kararı verilen konkordato sayısı 1187’ye yükseldi. Geçen yıl bu sayı 519 idi. Yani bu yılın ilk 9 ayında görülen konkordato ilanı sayısı 2023’ün tamamında görülen rakamı ikiye katladı. Konkordato bir çeşit geçici iflas aslında. Şirket, mahkemeye başvurup borçlarını ödemekten bir süre kurtulursa mali durumunu da düzelteceğini söylemiş oluyor bu kararla. Tabii bunun için önce mahkemeyi ikna etmesi gerekiyor.
16 yılda 2 milyon 442 bin esnaf iflas etti
Ama yine de konkordato ilanlarına ileride gerçekleşecek mutlak iflasların habercisi gözüyle de bakmak mümkün. Çünkü Türkiye’de iflas bayrağı çeken şirket ve esnaf sayıları da artıyor.
Bu yılın ilk dokuz ayında meslekten ve sicilden terkinini yaparak iflas eden esnaf sayısı 81 bin 652’ye yükseldi. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu verilerine göre, 2005’ten bu yana geçen 16 yılda toplam 2 milyon 443 bin 955 esnaf iflas bayrağını çekti. Geçen yıl ilk dokuz ayda 233 bin esnaf kuruluş için tescil yaptırırken bu yıl aynı dönemde bu rakam yüzde 17 düşüşle 198 bin 247’ye geriledi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) verilerine göre ise 2024’ün ilk dokuz ayında 2023’ün ilk dokuz ayına göre kurulan şirket sayısı yüzde 13.3, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 23.8, kurulan kooperatif sayısı yüzde 13.5 azaldı. Aynı dönemde kapanan şirket sayısı yüzde 23 arttı.
Karşılıksız çek tutarı ilk kez 100 milyar lirayı aştı
Ağustos ayı itibariyle takipteki kredi miktarı 253 milyar lirayı aştı. Geçen yılın aynı dönemine göre batık kredi miktarı yüzde 47 artış var. Bankaların batık kredilerinde gözlemlenen borcunu ödeyememe eğilimi, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler de dikkat çekiyor.
Bu yıl ocak-ağustos döneminde bankalara ibrazında karşılıksız çıkan çek sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 73.5 artarak 164 bin 268’e çıktı. Karşılıksız çıkan çeklerin parasal tutarı ise yüzde 224 artarak 102.5 trilyon liraya ulaştı. Karşılıksız çeklerin parasal tutarı Türkiye tarihinde ilk kez 100 milyar lira sınırını aştı.
Vadesinde ödenmediği için bankalar tarafından protesto edilen çek sayısı ise geçen yıla göre yüzde 3 artarak 151 bin 893 adet oldu. Protesto edilen senetlerin parasal tutarı, geçen yıla göre yüzde 182 artarak 27 milyar liraya çıktı.
