Türkiye'de et fiyatlarında da, yerli et üretiminde de epeydir ciddi sıkıntı var. Tayyip Erdoğan iktidarı da, kendi bütçesinde et üretiminin de tüketiminin de azalacağını öngörüyor. Son olarak 12. Kalkınma Planı'nın öngörüleri de vatandaşın et tüketiminin azalacağını söylüyor.

Eski Tarım Bakanı Bekir Pakdemirli’nin tarım ve hayvancılıkta “Paramız var ki ithal edebiliyoruz” sözleriyle ifade ettiği yaklaşımı iktidarın 12. Kalkınma Planı ve 2024 yılı bütçe gerekçesine de damgasını vurdu. Bütçe gerekçesinde bu yıl 1,83 milyon ton olarak öngörülen kırmızı et üretimini 2024 yılı için 1,72, 2025 yılı için 1,76, 2026 yılı içinse 1,78 milyon ton olarak öngören ve kişi başı et tüketimini 21 kilodan 19 kiloya düşüren hükümet, 12. Kalkınma Planı’nda da şu anda 17 milyon olan büyükbaş hayvan varlığını da 2028’de sadece 1 milyon artışla 18 milyona çıkarmayı hedefledi. İktidarın et üretimini arttırmak için herhangi bir adım atmayacağının anlaşılması, et ithalatının önümüzdeki yıllarda daha da artacağını ortaya çıkardı. Bu durum vatandaş açısından et fiyatlarının daha da yükseleceği ve tüketimin daha da azalacağı anlamına geliyor.

Yıl Kırmızı et üretim miktarı, 2001-2026 (ton) Nüfus Kişi başına düşen kırmızı et miktarı (kg)
2001 783.341 65.603.160 11,94
2002 778.945 66.401.851 11,73
2003 755.880 67.187.251 11,25
2004 736.074 68.010.215 10,82
2005 737.220 68.860.539 10,71
2006 754.625 69.729.967 10,82
2007 796.000 70.586.256 11,28
2008 828.527 71.517.100 11,59
2009 846.939 72.561.312 11,67
2010 879.819 73.722.988 11,93
2011 969.443 74.724.269 12,97
2012 1.067.553 75.627.384 14,12
2013 1.099.081 76.667.864 14,34
2014 1.123.059 77.695.904 14,45
2015 1.187.018 78.741.053 15,07
2016 1.303.648 79.814.871 16,33
2017 1.440.327 80.810.525 17,82
2018 1.661.767 82.003.882 20,26
2019 1.740.616 83.154.997 20,93
2020 1.785.952 83.614.362 21,36
2021 1.952.038 84.680.273 23,05
2022 2.191.625 85.279.553 25,70
2023 1.827.000 86.907.367 21,02
2024 1.727.000 87.885.571 19,65
2025 1.764.000 88.844.934 19,85
2026 1.788.000 89.784.584 19,91

Et tüketiminde dünyada 91’inci sıradayız

Türkiye, kişi başına yıllık toplam 38,87 kilo et tüketimiyle dünyada 160 ülke içinde 91’inci sırada bulunuyor. Tavuk etini çıkarınca et tüketimi neredeyse yarıya düşüyor. Dünyada en fazla et tüketen ülke yıllık 137 kiloyla Hong Kong. Onu 124 kiloyla ABD, 121,6 kiloyla Avustralya, 109,3 kiloyla Arjantin, 1009, kiloyla Yeni Zelanda, 100,2 kiloyla İspanya, 97 kiloyla İsrail izliyor. Et tüketiminin en az olduğu ülke ise 3,78 kiloyla sığırın kutsal olarak kabul edildiği Hindistan.

İnekler kesime gitti; et üretimi arttı, süt üretimi düştü

12. Kalkınma Planı’na göre bu yıl 16,8 milyona düşen büyükbaş hayvan sayısının 2028’de sadece 18 milyona, küçükbaş hayvan sayısının ise 56,4 milyondan 63,4 milyona çıkarılması öngörülüyor.

21 yılda 8,5 milyar dolarlık canlı hayvan ithal edildi

Tarım ve hayvancılıkta üretim yerine ithalatı kayırmacı yaklaşımıyla dikkat çeken Ak Parti’nin 21 yıllık iktidarı boyunca büyükbaş ve küçükbaş hayvan ithalatı rekor seviyelere ulaştı. 6,1 milyon büyükbaş hayvan ithalatına 8,1 milyar dolar harcanırken, 3,1 milyon küçükbaş hayvan ithalatına ödenen para 384,5 milyon dolar oldu. Bu sürede et ithalatında da rekorlar kırıldı. 317,5 milyon ton et ithalatına 1,5 milyar dolar ödenirken, 3,4 milyon tonluk et ihracatından sadece 23,5 milyon dolarlık gelir elde edilebildi.

Canlı hayvan ithalatı
Yıl Büyükbaş Küçükbaş
İthalat (baş) İthalat (dolar) İthalat (baş) İthalat Dolar
2003 2.128 3.279.260 0 0
2004 0 0 0 0
2005 1.922 3.854.469 0 0
2006 483 1.165.806 0 0
2007 3.854 6.625.418 0 0
2008 5.393 16.417.761 0 0
2009 4.010 13.306.818 55 122.702
2010 949 273.755.171 234.974 26.919.932
2011 470.796 848.735.692 1.447.764 148.016.117
2012 471.571 775.413.383 405.626 42.604.778
2013 193.807 300.758.082 95.770 15.687.324
2014 50.072 110.332.729 15.651 3.744.798
2015 203.077 298.797.459 3.077 958.541
2016 494.194 587.383.542 5.299 975.571
2017 895.810 1.159.875.096 280.669 37.313.253
2018 1.460.793 1.692.347.010 425.507 62.538.522
2019 689.069 672.341.218 83.154 13.686.193
2020 401.251 410.707.118 71.811 14.038.273
2021 261.888 285.792.876 35.384 9.602.340
2022 116.862 157.581.354 16.049 4.237.632
2023 377.079 578.695.098 44.752 4.075.057
Toplam 6.105.008 8.197.165.360 3.165.542 384.521.033
Kaynak: TÜİK, 2023 yılı verileri geçicidir.
21 yılda 1,5 milyar dolarlık et ithal edildi, ihracat sadece 23,5 milyon dolar
Yıl İhracat (kg) İhracat (dolar) İthalat (kg) İthalat (dolar)
2003 91.347 591.257 0 0
2004 38.627 186.235 9.496 73.961
2005 33.475 303.890 0 0
2006 21.602 167.446 0 0
2007 183.779 969.132 0 0
2008 266.305 1.269.368 0 0
2009 61.426 604.656 0 0
2010 66.106 840.847 50.657.514 249.256.831
2011 59.058 637.924 110.731.351 511.868.440
2012 79.994 845.027 25.436.804 95.992.271
2013 59.083 620.304 6.140.581 24.271.868
2014 38.460 445.074 640.043 5.257.707
2015 39.989 457.913 17.573.825 104.916.095
2016 64.044 699.955 5.720.038 41.635.649
2017 40.619 467.446 18.878.915 85.281.639
2018 108.875 1.060.843 55.752.492 260.107.686
2019 169.006 1.545.308 5.046.001 26.633.875
2020 501.492 2.421.660 4.580.440 26.716.942
2021 981.169 4.336.721 1.204.662 7.210.169
2022 466.959 4.110.972 407.986 3.068.400
2023 67.200 909.167 14.762.586 95.419.721
Toplam 3.438.615 23.491.145 317.542.734 1.537.711.254
Kaynak: TÜİK, 2023 yılı verileri geçicidir.

‘Fiyatlar daha da artacak, vatandaş daha az et yiyecek’

CHP Edirne Milletvekili Ediz Ün Türkiye’nin hayvancılık sektöründe büyük potansiyele sahip bir ülke olduğuna dikkat çekerek, “Ancak son yıllarda yaşanan kuraklık, yem fiyatları, ithalat ve ihracat politikaları ve hayvancılık sektöründeki sorunlar nedeniyle büyükbaş hayvan varlığında ciddi bir düşüş yaşandı. 2020 ve 2021 yıllarında 18 milyon üzerinde olan büyükbaş hayvan sayısı, 2023 yılında 17 milyonun altına geriledi. Bu durum, et üretimini de olumsuz etkiliyor” dedi.

Hükümetin hayvancılık sektörünü desteklemek yerine ithalata dayalı bir politika izlediğine dikkat çeken Ün, “12. Kalkınma Planı ve 2024 yılı bütçe gerekçesindeki rakamlar, hükümetin hayvan varlığını artırmak için somut bir adım atmadığını, et üretiminin düşük kalacağını ve et ithalatının artacağını gösteriyor. Bu durum, vatandaş açısından ise et fiyatlarının yükseleceği ve daha az et tüketeceği anlamına geliyor” diye konuştu.  Hükümetin hayvancılık politikasının hem üreticiyi hem de tüketiciyi mağdur ettiğine vurgulayan Ün, şunları söyledi:

“Hayvancılık sektörü, hem insan beslenmesinde hem de ekonomide stratejik bir öneme sahiptir. Hükümet, bu sektöre gereken önemi vermelidir. Hayvan varlığını artırmak, yem maliyetlerini düşürmek, mera alanlarını genişletmek ve ıslah çalışmalarını desteklemek için acil tedbirler alınmalıdır. Aksi takdirde Türkiye hayvancılıkta tamamen dışa bağımlı bir ülke haline gelecek ve vatandaşın sofrasına daha az et gidecektir.”