Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olarak gösterilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Nisan 2024 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçları 8 ay sonra şubatta 50,2’ye, martta 50,0’ye çıkmıştı. Ancak manşet PMI nisanda yeniden 49,3’e inerek daralma işareti verdi. Nisanda faaliyet koşullarının yeniden bozulmasında üretimin daralma bölgesine dönmesi etkili oldu. Fiyat artışları ve yüksek faiz oranlarının talebi olumsuz yönde etkilemesiyle yeni siparişler üst üste onuncu ay yavaşladı.
İki sektörde üretim arttı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporuna göre takip edilen 10 sektörün ikisinde üretim artışı yaşandı. Bu sektörler gıda ürünleri ve metalik olmayan mineral ürünler oldu. Gıda ürünleri üst üste üçüncü ay üretimde en yüksek artış sağladı. Üretimin sert şekilde daraldığı makine ve metal ürünleri ise en belirgin yavaşlama sergileyen sektör oldu. Çalışan sayısını artıran sektör sayısı ise martta yalnızca iki iken nisan ayında beşe yükseldi.
Üç aydan sonra üretim düştü
Nisanda faaliyet koşullarının yeniden bozulmasında üretimin daralma bölgesine dönmesi etkili oldu. Talepteki zayıflamaya bağlı olarak üretimde son üç ayın ilk düşüşü gözlendi. Fiyat artışları ve yüksek faiz oranlarının talebi olumsuz yönde etkilemesiyle yeni siparişler üst üste onuncu ay yavaşladı. Dış talep de yine fiyat artışlarıyla bağlantılı olarak düşüş gösterdi. Ancak söz konusu düşüş, toplam yeni siparişlerdekine göre daha ılımlı gerçekleşti. Türk Lirası’ndaki değer kaybının yanı sıra ham madde ve lojistik fiyatlarındaki artışların etkisiyle girdi fiyatları keskin bir şekilde yükselmeye devam etti. Buna rağmen enflasyon oranı son dört ayın en düşük seviyesine geriledi. Benzer bir gelişme satış fiyatlarında da söz konusu oldu.
Firmaların satın almaları artmaya devam etti
Yeni siparişler ve üretimdeki zayıflığa rağmen firmalar satın alma faaliyetlerini üst üste üçüncü ay artırdı. Bu durum, girdi stoklarının yaklaşık son iki yıldır ilk kez yükselmesini beraberinde getirdi. Yeni siparişlerdeki azalmaya karşılık üretimin yakın dönemde kaydettiği genişleme nihai ürün stoklarının artmasına yol açtı. İstihdam ise önceki iki ay yaşanan düşüşün ardından nisanda önemli bir değişim göstermedi. Kimi anket katılımcıları ek personel ihtiyacı olduğunu belirtirken bazıları ise aranan nitelikte çalışan bulmanın zorluklarına işaret etti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker şunları söyledi: “Yeni siparişlerde süregelen zayıflama nedeniyle, geçen aylarda görülen üretim artışı sürdürülemedi ve nisan ayında son buldu. Firmaların beklentisi, talebin yakın zamanda yeniden toparlanarak üretimde sürdürülebilir iyileşme sağlaması yönünde olacak. Nisan ayında enflasyon bir miktar gevşeyerek yılın başından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Buna rağmen imalatçılar halen hem yurt içi hem de yurt dışı talebi olumsuz etkileyen yüksek fiyat artışları ile mücadele etmek durumunda kalıyor.”
Üretim zayıflarken istihdam arttı
Türkiye Sektörel PMI raporu nisan ayında da imalat sektöründe yakın dönemde gözlenen eğilimlerin sürdüğüne işaret etti. Takip edilen on sektörün çoğunluğunda üretim ve yeni siparişler zayıflarken istihdam tarafında nispeten olumlu bir tablo ortaya çıktı ve sektörlerin yarısı çalışan sayısını artırdı. Tedarik zincirlerinde görülen iyileşme belirtilerine karşın enflasyonist baskılar güçlü seyrini korudu.
Takip edilen on sektörün ikisinde üretim artışı yaşandı. Bu sektörler gıda ürünleri ve metalik olmayan mineral ürünler oldu. Gıda ürünleri, üst üste üçüncü ay üretimde en yüksek artış sağlayan sektör olmanın yanı sıra son 10 ayın en güçlü büyümesini kaydetti. Marttaki ılımlı artışın ardından nisanda üretimin sert şekilde daraldığı makine ve metal ürünleri ise en belirgin yavaşlama sergileyen sektör oldu. Benzer şekilde, yeni siparişler de sadece iki sektörde artış gösterdi. Giyim ve deri ürünleri sektörü yeniden iyileşme bölgesine geçerek talep artışında gıda ürünleri sektörüne eşlik etti. Üretimde olduğu gibi, yeni siparişlerde de en belirgin azalış makine ve metal ürünleri firmalarında görüldü. Dış talep koşulları ise genel olarak durgun seyrini korudu ve nisan ayında yeni ihracat siparişlerinde artış sağlayabilen tek sektör giyim ve deri ürünleri oldu.
İstihdam da en güçlü artış ağaç ve kağıt ürünlerinde
İstihdam tarafında ise daha olumlu bir tablo ortaya çıktı. Çalışan sayısını artıran sektör sayısı martta yalnızca iki iken nisanda beşe yükseldi. Metalik olmayan mineral ürünler, kara ve deniz taşıtları ile ağaç ve kağıt ürünlerinde istihdam yeniden yükselişe geçti. Takip edilen on sektör içerisinde en güçlü artış ağaç ve kağıt ürünlerinde yaşandı.
Tedarik zinciri koşulları da nisan ayında iyileşme sinyalleri verdi. Sektörlerin çoğunluğunda teslimat süreleri kısaldı; ancak bu durum genellikle girdi talebindeki zayıflamadan kaynaklandı. Tedarikçi performansında en güçlü iyileşmenin gerçekleştiği elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe teslimat süreleri Ocak 2016’dan bu yana en keskin düşüşü gösterdi. Buna karşılık, kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gecikmeler belirgin şekilde arttı.
En az fiyat artışı makine ve metalde
Nisan ayında kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri sektörünün tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalar girdi maliyetlerindeki en keskin artışın da bu sektörde görülmesine yol açtı. Öte yandan nihai ürün fiyatlarındaki en keskin artış gıda ürünlerinde kaydedilirken sektörün görece yüksek fiyatlama gücü bu gelişmede etkili oldu. Satış fiyatlarında en sınırlı artış ise makine ve metal ürünleri sektöründe gerçekleşti.
