İmalat sanayi teklemeye devam ediyor. Türkiye’de ekonomik büyümenin öncü göstergesi kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) ekim verisi durgunluğun ayak seslerinin güçlendiğini gösteriyor. PMI ardı ardına 4. ayda da 50’nin altında kalarak Ekim’de 48,4’e geriledi ve 2023 yılının en düşük seviyesini görmüş oldu. Endeks daha önce Ağustos’ta 49 ile 2023 yılının en düşük seviyesini görmüştü. Endekste 50’nin üstündeki değerler büyümeye işaret ederken, bu eşik değerin altı daralma sinyali olarak değerlendiriliyor.
Endeks, faaliyet koşullarındaki yavaşlamanın ılımlı olduğunu gösterse de söz konusu yavaşlama eylüle göre daha belirgin gerçekleşti. Yeni siparişlerde yaklaşık bir yılın en sert yavaşlaması yaşanırken, istihdam yeniden düşüşe geçti. Enflasyonist baskılar ise hafifledi.
Şirketler yeni sipariş bulmakta zorlanıyor
İmalat PMI Endeksi ile ilgili hayli rahatsız edici bir tespit de S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker’dan geldi. Anket verilerini değerlendiren Harker’a göre talep koşulları ekim ayında Türk imalat sektörünü yavaşlatan ana faktör olurken, firmalar üretimi destekleyecek ve istihdam düzeyini koruyacak hacimde yeni sipariş temin etmekte zorlandı. Tekstil sektöründeki istihdam azalması da Harker’ın tespitini doğruluyor.
Sadece iki sektörde istihdam artışı var
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ekim ayı raporuna göre takip edilen 10 sektörden sadece ikisinde üretim artarken istihdam çoğu sektörde düşüş gösterdi. Diğer yandan, girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları enflasyonu son dönemdeki eğilimini sürdürerek çoğu sektörde ivme kaybetti.
Siparişlerde son bir yılın en büyük düşüşü
48,4 olarak ölçülen endeks, faaliyet koşullarındaki yavaşlamanın ılımlı olduğunu gösterse de söz konusu yavaşlama PMI’ın 49,6 olarak ölçüldüğü eylül ayına göre daha belirgin gerçekleşti. İmalatçılar ekimde iç ve dış talebin genel olarak zayıf seyrettiğini bildirdi. Bunun sonucu olarak toplam yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri hız kaybetti. Toplam yeni siparişlerdeki yavaşlama geçen yılın kasım ayından bu yana en yüksek oranda kaydedildi. Yeni siparişlerdeki bu görünüme bağlı olarak üretim de ekim ayında gerilemeye devam etti. Böylece üst üste dört ay boyunca üretimde ivme kaybı gözlendi.
Enflasyonist baskılar hafifliyor
Ekimde istihdam yeniden düşüşe geçti ve bu durum beş aylık genişleme sürecini sona erdirdi. Anket katılımcıları istifa ve emekliye ayrılmaların yaşandığına dikkat çekti. Çalışan sayısındaki azalmaya rağmen şirketlerin birikmiş işlerinde yaklaşık bir yılın en hızlı düşüşü görüldü. Siparişlerdeki azalmanın sonucu olarak, imalatçılar satın alma faaliyetlerinin yanı sıra girdi ve nihai ürün stoklarını da azalttı. Enflasyonist baskılar dördüncü çeyrek başında hafiflemeyi sürdürdü. Girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatlarında artış oranları da üst üste üçüncü ay düşüş gösterdi. Fiyatlarında artış bildiren şirketler ise bunun büyük oranda liradaki değer kaybından kaynaklandığını belirtti.
S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker enflasyon baskılarının hafiflemeye devam etmesinin yakın dönemde daha elverişli bir talep ortamının oluşabileceği konusunda bir miktar iyimserlik sağlayabileceğini söylüyor.
İstihdam çoğu sektörde düşüyor
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI ekim ayı raporuna göre, takip edilen 10 sektör arasından sadece ikisinde üretim artarken istihdam çoğu sektörde düştü. Diğer yandan, girdi maliyetleri ve nihai ürün fiyatları enflasyonu son dönemdeki eğilimini sürdürerek çoğu sektörde ivme kaybetti.
Hem yurt içi hem de ihracattaki yavaşlamayla da belirginleşen uluslararası talepteki zayıflık nedeniyle yeni siparişler son bir yılı aşkın süredir ilk kez, izlenen tüm sektörlerde hız kestii. En belirgin yavaşlamanın görüldüğü tekstil sektöründe düşüş son 12 ayın en yüksek hızına ulaştı. Yeni siparişlerde en hafif ivme kaybı ise gıda ürünlerinde gerçekleşti.
En büyük yavaşlama tekstilde görüldü
Üretimde en güçlü performans, önceki aya göre sınırlı bir artışın yaşandığı gıda ürünlerinde gözlendi. Böylece sektör son üç ay boyunca büyüme kaydetti. Ekim ayında üretimini artıran diğer sektör makine ve metal ürünler oldu. En belirgin yavaşlama ise tekstil şirketlerinde görüldü.
Üretim gereksinimlerindeki azalmaya bağlı olarak şirketler Ekim ayında da işe alım kararlarında temkinli davranmaya devam etti. Takip edilen on sektörden sadece üçünde istihdam arttı. Son beş ayın en yüksek artışının görüldüğü makine ve metal ürünleri aynı zamanda istihdamını en hızlı artıran sektör oldu. Öte yandan, üretim ve yeni siparişlerde olduğu gibi istihdamda da en sert düşüş yine tekstil sektöründe gerçekleşti.
Satın almalar da azaldı
Ekim ayında, takip edilen on sektörden sekizinde girdi maliyetleri enflasyonu geriledi. Makine ve metal ürünleri ile giyim ve deri ürünleri bu eğilimin istisnaları oldu. Girdi fiyatlarındaki en yavaş artış, yaklaşık dört yılın en düşük enflasyonunun ölçüldüğü makine ve metal ürünleri sektöründe gerçekleşti. Maliyet enflasyonundaki gevşeme ve zorlu talep koşulları, ana metal firmalarının nihai ürün fiyatlarını son 32 aylık dönemde ilk kez düşürmelerine yol açtı. Tekstil firmaları da fiyatlarını azaltırken geriye kalan diğer tüm sektörlerde artışlar devam etti. Satış fiyatlarındaki en hızlı yükseliş gıda ürünlerinde kaydedildi. Son olarak, ekim ayında satın alma faaliyetleri bir yılı aşkın süredir ilk kez tüm sektörlerde düştü. Takip edilen on sektör içinde en zayıf performans yine tekstil sektöründe görüldü.
