Enflasyonla mücadeleyi dünyanın her yerinde zor yapan başlıca unsur, bu mücadelenin ülke içinde tüketim talebini kısmaya dayanmak zorunda kalması. Tüketim talebinin kısılması, kaçınılmaz biçimde beraberinde daha az üretim yapılmasını getiriyor, bu da ekonomik yavaşlamaya ve işsizliğe sebep oluyor.
Türkiye’de bugün enflasyonun seviyesi yüzde 65 civarında. Yapılan hesaplar, enflasyonun kendi ataleti nedeniyle bu yıllık rakamın Nisan-Mayıs aylarında yüzde 80’e yaklaşacağını gösteriyor. O yüzden Merkez Bankası geçen yıl Temmuz ayından itibaren politika faizini arttırmaya başladı; amaç TL’yi değerli kılıp harcamayı sınırlamaktı.
Enflasyonla mücadele için kaçınılmaz olan bu politikalar beraberinde beklendiği gibi ekonomik yavaşlamayı getirdi; yaz sonundan beri ekim ayı hariç yeni istihdam üretemeyen Türkiye kasım ayında işsizlik sarmalına girmeye başladı. Kasım ayında Türk ekonomisi 236 bin istihdam kaybetti. Oysa aynı dönemde nüfus dinamikleri gereği ekonomin 100 bin civarında yeni istihdam yaratması beklenirdi.
Sanayide durgunluğun ayak seslerinin güçlendiği ve turizm sezonunun da sona ermesiyle hizmet sektörünün de hız kestiği kasım ayında işsizlik yeniden başkaldırdı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 115 bin kişi artarak 3 milyon 116 bin kişi oldu. Toplam istihdam 236 bin kişi azalırken TÜİK’in ‘işsiz’ diye ölçtüğü insan sayısının sadece 115 bin kişi artması kafa karıştırabilir. Bu rakam farklılığının nedeni, işsizliğin ölçülme yöntemiyle ilgili. İşsizler, bir çeşit anketle belirleniyor oysa toplam istihdam sayısı mutlak bir sayı. O yüzden toplam istihdamın azalması veya artması daha önemli bir veri.
Kasım ayı verileri Türkiye ekonomisinin kronik sorunundan bir türlü kurtulamadığını gösteriyor. Ekim ayında nedeni anlaşılamayan şekilde 246 bin yeni istihdam yaratan ekonomide uygulanmakta olan daraltıcı politikaların etkisiyle kasımda işsizlik artamaya başladı.
İstihdam edilenlerin sayısı 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 236 bin kişi azalarak 31 milyon 611 bin kişi, istihdam oranı ise 0,4 puan azalarak yüzde 48,2 oldu. Yani çalışma çağında olanların sadece yüzde 48,2’si istihdam ediliyor. Oysa gelişmiş Batı ekonomilerinde bu rakam yüzde 70’lerde. Türkiye’de bir başka eşitsizlik, istihdam edilenlerin çoğunun erkek olması. Nitekim, Türkiye’de çalışma çağındaki erkeklerin yüzde 65,4’ü istihdam edilirken aynı oran kadınlarda sadece yüzde 31,3.
‘Ben çalışmak istiyorum’ diyenler azaldı
TÜİK’in ‘işsiz’ sayıları ile istihdam kaybının birbirini tutmamasının önemli nedenlerinden biri, ‘işgücüne katılma’ rakamları. İstihdamın azaldığı dönemlerde ‘Ben çalışmak istiyorum’ diyenlerin sayısı da azalıyor. Yani işini kaybedenlere bir de ‘Ben iş aramaktan vaz geçtim’ diyenleri de eklemek gerekiyor.
İşgücü 2023 Kasım ayında bir önceki aya göre 122 bin kişi azalarak 34 milyon 726 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,2 puan azalarak yüzde 52,9 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 70,7 iken kadınlarda yüzde 35,5 oldu.
Gençler için umut yok
Kasım ayında 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,3 puan artarak yüzde 16,5 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı erkeklerde yüzde 14,2, kadınlarda ise yüzde 20,7 olarak tahmin edildi.
İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 0,2 saat azalarak 43,8 saat olarak gerçekleşti.
Geniş tanımlı işsizlik yüzde 22,7
Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre 1,3 puan artarak yüzde 22,7 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 14,9 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı yüzde 17,3 olarak tahmin edildi.
DİSK: Gerçek işsiz sayısı 8,7 milyon
DİSK – AR (Araştırma Merkezi) tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Kasım 2023’te 8 milyon 671 bin kişi olarak gerçekleşti. DİSK – AR konuyla ilgili yaptığı sosyal medya paylaşımında şu görüşleri paylaştı:
‼️Gerçek işsiz sayısı 3,1 milyon değil, 8,7 milyon!
Gerçek işsizlik oranı yüzde 22,7!
Dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı 13,7!
Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 30’u aştı! @diskinsesi
🔗Araştırma raporuna erişmek içinhttps://t.co/MYLjJ8oXxH pic.twitter.com/TZJxXmcsnu— DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) (@disk_arastirma) January 10, 2024