Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın İstanbul’da yüksek kiralar nedeniyle ev tutamadığını ve annesinin yanına yerleştiklerini açıklamasıyla yeniden gündeme gelen kira artışlarını İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) “Bir hak olarak barınma: Sağlıklı, dayanıklı ve güvenli konuta erişim herkes için mümkün mü?” raporu da gözler önüne serdi. Kasım ayı verilerine göre İstanbul’da son bir yıl içinde konut satış fiyatları yüzde 84.14, kiralar ise yüzde 75.56 arttı.
‘Orta ve düşük gelir grubu için ödenebilir olma niteliğini kaybetti’
Raporda 2000’li yıllarda İstanbul genelinde konut sunumunda yaşanan artışa rağmen, orta ve düşük gelir grubu için konut satın alımının imkansızlaştığına dikkat çekilerek “Kent genelinde sunulan kiralık konutlar da düşük ve orta gelir grubu için ödenebilir olma niteliğini kaybetti” tespiti yapıldı. Pandeminin etkisi ile birlikte kira fiyatlarının 2020 ile 2022 arasında tüm ülkelerde artış gösterdiği vurgulanan raporda dünya genelinde kiralar 1.6 oranında artarken İstanbul’daki artış oranının 5.2 kat olduğu belirtildi.
Üsküdar yüzde 961’le zirvede
Raporda 2019 yılından itibaren son 4 yılda ortalama konut kiralarının en çok arttığı ilçeler şöyle sıralandı:
-Üsküdar yüzde 961, Kağıthane yüzde 954, Beykoz yüzde 889, Başakşehir yüzde 879, Küçükçekmece yüzde 861, Eyüpsultan yüzde 804.
İstanbul’da 2019-2023 döneminde kiralık konutların metrekare fiyatlarında en çok artış yaşanan ilçeler ise şöyle sıralandı:
* Çekmeköy: %1200
* Ümraniye %1109
* Pendik %1097
* Sultanbeyli %1095
* Tuzla %1067
Yine İstanbul’da 2019-2023 döneminde konut kiralarındaki en dramatik artışın gözlendiği ilk on mahalle ise şöyle sıralandı:
* Beykoz-Riva: %2144
* Fatih-Molla Hüsrev: %1643
* Kağıthane-Hami: %1638
* Fatih-Küçük Ayasofya: %1588)
* Çekmeköy-Nişantepe: %1575
* Maltepe-Çınar: %1542
* Büyükçekmece-Karaağaç: %1519
* Çekmeköy-Sırapınar: %1493
* Tuzla-Tepeören: %1487
* Kartal-Atalar: %1449
* Sarıyer-Uskumruköy: %1374
‘Satın alma gücünün düşmesiyle barınma krizi kaçınılmaz hale geldi’
Türkiye’de satın alma gücünün de son yıllarda hızla düşmesiyle birlikte barınma krizinin kaçınılmaz hale geldiğinin altı çizilen raporda “Konut kiralarında ve satışında yaşanan ciddi fiyat artışı, her konut değişiminde artan kira uçurumu, yeni konut bulamama gibi sorunlar sadece ev bulma sürecinde hane ekonomilerini sarsmıyor, aynı zamanda kiracıları sürekli kaygı ve tedirginlikle baş başa bırakıyor” denildi.
Raporda asgari ücrette yaşanan artış ile kira fiyatlarında yaşanan artış da karşılaştırılarak “Asgari ücret zamlarının kiralardan çok daha az arttığı görülüyor. Özellikle ücretli çalışanların, kazançlarının büyük çoğunluğunu kira giderlerine harcamasına yol açan bu dengesizlik, sosyal adaletsizliği artıran ve toplumsal barışı tehdit eden boyuta geldi. Toplumun yüzde 95’inin konut kredisinden faydalanamadığı bu dönem kredili konut satışlarının da ülke genelinde tarihin dip noktasına düşmesi, evin bir barınma değil finansal yatırım aracına dönüşmesine yol açıyor” denildi.
