Seyahati sırasında başka bir ülkede veya Türkiye’de lüks bir mekanda karşılaşmış olanlar bilir: Banyoya girer girmez otomatik olarak kapağı açılabilen, bir düğmeye basarak ön ve arka taharet muslukları devreye giren hatta bu fonksiyonuyla masaj, istenirse kurutma bile yapabilen, su sıcaklığı ve oturma yerinin ısısı ayarlanabilen, tuvalet sonrası koku püskürten ve kendi kendini temizleyen akıllı Japon tuvaleti. Bu teknolojiyi görünce Japonların bu sektörde dünya pazarlarına hakim olabileceğini düşünenler mutlaka olmuştur. The Economist dergisi de son sayısında yayınladığı bir makaleyle Japonya’nın dünya pazarlarında yaşadığı sıkıntıları analiz etmiş. Yazı şöyle:
Geçen yüzyıl dur durak bilmeyen yeniliklere sahne oldu. Ancak Batı’da mütevazı tuvalet ilginç bir istisnadır. 20. yüzyılın başlarında, Atlantik’in her iki yakasındaki evlere U dirsekli tesisata sahip bağımsız sifonlu tuvaletler yerleştiriliyordu. Amerikalılar ve Avrupalılar bu modelin hâlâ yeterince iyi olduğunu düşünüyor olabilir ama Japonlara göre oldukça ilkel.
Batılılara mucize gibi gelen elektronik tuvaletler Japonya’da evlerde ve otellerde standart halde. Kendi tahminlerine göre dünyanın en büyük banyo armatürleri üreticisi olan Toto, teknolojik öncülüğe liderlik etti. İlk olarak 1980’de satılan “washlet”, ısısı ayarlanabilen taharet muslukları, ısıtmalı koltukları ve koku giderici vb. özellikleriyle rakipsiz durumda. Firma Tokyo borsasında 779 milyar yen (yaklaşık 5 milyar dolar) piyasa değeriyle işlem görüyor. Satışlarının yaklaşık üçte ikisini hâlâ kendi ülkesinde gerçekleştiren Toto, yabancılara kendi tuvalet teknolojisini götürmeye hevesli ancak diğer Japon firmaları gibi iki büyük güçlükle karşılaşıyor.
Bunlardan ilki Japonya’nın “Galapagos sendromu”: Japonya’da geliştirilen ve satılan pek çok ürün daha ileri gidemiyor. Dünyanın en büyük dördüncü ekonomisi, telefondan tuvalete kadar her türlü yerli ürünü destekleyecek kadar büyük. Ancak durgunlaşan gelirler ve azalan nüfus onu güvenilmez bir pazar haline getiriyor. 28 Ekim’de Toto’nun üçüncü çeyrek sonuçları yatırımcıların beklentilerinin altında kaldı.
İkinci zorluk, 2022 sonunda Toto’nun satışlarının yüzde 17’sini sağlayan ancak bugün sadece yüzde 10’unu sağlayan Çin ile ilgili. Çin’deki emlak yatırımlarının 2022 ve 2023’teki benzer düşüşlerin ardından bu yıl yüzde 10 azalması, daha az yeni bina ve banyo anlamına geliyor. Yerli rakiplerin de ortaya çıkması durumu daha da zorlaştırıyor,
Ancak U virajının sonunda bir ışık görünüyor. Güneydoğu Asya ve Hindistan’da satışlar arttı. Eylül ayına kadarki altı aylık dönemde Amerika kıtasından elde edilen gelir yıllık bazda yüzde 34 artarak şirketin toplam gelirlerinin onda birini oluşturdu.
Yine de Toto’nun tuvaletleri Amerika’da bazı engellerle karşılaşıyor. Online bir pazar yeri olan BidetKing.com’un kurucusu James Lin, en ciddi sorunun klozet için elektrik tesisatının kurulması olduğunu söylüyor. Çoğu Amerikan banyosunda lavabonun yanında bir güç kaynağı var ancak rezervuarın yanında yok.
Yine de akış doğru yönde. Pandemi sırasında tuvalet kağıdı kıtlığı korkusu, hijyen endişeleri ve “kendin yap”ın büyümesi pazara bir ivme kazandırdı. Japonya’ya gelen turistlerin de bu konuda itici güç olabileceği düşünülüyor. Amerikalılar 2019’da 1,7 milyon olan Japonya seyahatlerini 2023’te 2 milyona çıkarmış durumda. Bu yıl bir başka rekor daha kırılması muhtemel. Bu da evlerine döndüklerinde bu rahatlığı isteyeceklerine olan beklentiyi artırıyor.
