Kakao fiyatı Batı Afrika’nın yetiştirme bölgesinde üretim açığına yol açan sağanak yağışların ardından aylardır yükselişte. Kakao vadeli işlemleri arz endişelerinin büyümesiyle New York’ta ilk kez ton başına yedi bin doları aşarak rekor seviyeye yükseldi. Küresel emtia piyasalarında kakao fiyatı geçen ay ton başına 6 bin 900 dolar sınırına gelerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmış ve bir yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 150 artmıştı. En büyük kakao üreticileri olan Fildişi Sahili ve Gana’daki üretim olumsuz hava koşulları ve yaşlanan, hastalıklı ağaçlar gibi yapısal endişelerle azalmaya devam etti. Artan maliyetler ise çikolata üreticileri üstünde baskı oluşturdu.
Çikolata fiyatları artabilir
Beş yıllık ortalamasının yaklaşık yüzde 25 üzerinde seyreden şeker fiyatlarıyla birleştiğinde yüksek kakao maliyetlerinin çikolata fiyatlarını artırması bekleniyor. Oreo kurabiyeleri ve Toblerone çikolataları üreticisi Mondelez’in CEO’su Dirk Van de Put geçen yılın sonlarında bu yıl fiyatları artırmayı planladığını söylemişti.
Üretim talebin altında kalacak
Küresel kakao üretiminin 30 Eylül’de sona erecek mevcut ürün yılında 4,5 milyon tona düşmesi bekleniyor. Uluslararası Kakao Örgütü’ne (ICCO) göre bu miktar tahmini talebin 330 bin ton altında kalacak.
Diğer tahminler daha da vahim. Bloomberg’in haberine göre dünyanın en büyük dökme çikolata üreticisi Barry Callebaut’un başkan yardımcısı Hugo van der Goes açığın 500 bin metrik tona ulaşabileceği görüşünde. 2025’te ise arz ve talep arasındaki dengesizliğin daha da kötüleşmesi bekleniyor. ICCO’ya göre kakao stoklarının işleme talebinin sadece yüzde 31,4’ünü karşılaması bekleniyor ki bu da son 40 yılın en düşük seviyesi.
‘Fiyatlar uzun süre düşmeyebilir’
Citi Research analistleri geçen haftalarda Batı Afrika arzının talepte anlamlı bir daralma olmaksızın kötüleşmeye devam etmesi halinde New York kakao vadeli işlemlerinin ton başına yedi bin ila 10 bin dolar aralığında işlem görebileceğini söylemişti. Analistler bu senaryoda 2025’in ikinci yarısına kadar fiyatlarda gerileme olmayabileceğini söyledi.
Öte yandan kakao ağaçlarının ekim alanlarının genişletilmesi de sınırlı şekilde oluyor. Avrupa Birliği’nin ormansızlaşmayla bağlantılı ürünlerin ticaretini engellemeye yönelik düzenlemelerinin yakında yürürlüğe girecek olması bu genişlemeyi sınırlayan en önemli faktör. Araştırma şirketi BMI Research analistleri geçen hafta yayınladıkları bir notta “Son fiyat artışlarının ardından hava koşullarıyla ilgili kısa vadeli arz yönlü sorunlardan ziyade uzun vadeli endişelere acilen çözüm bulunması gerekiyor” dedi.
