Uygulanmak istenen enflasyonla mücadele programının en kritik parçalarından biri, bütçe açığını düşürmeye destek vermesi beklenen kamuda tasarruf konusu, yani kamu harcamalarının azaltılması. Burada da en tartışmalı tasarruf alanlarının başında kamunun kullandığı başta makam araçları olmak üzere otomobiller ve diğer taşıt araçları.
Aslında bu başlıkta tasarruf çabaları yeni de değil. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2021 yılında bir ‘taşıt genelgesi’ yayınlayıp tasarruf edilmesini istemişti. Geçen yıl da Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 17 Temmuz 2023’te kamu kurumlarının tasarruf kurallarına uygun hareket etmeleri istenmişti. Ancak ödenen taşıt kiralama bedellerine bakıldığında tasarrufun tutmadığı dikkat çekiyor. 2024’ün ilk üç ayında taşıt kiralamaya 880 milyon lira harcandı. 2011 yılından bu yana ödenen kira bedeli ise 10.3 milyar lira oldu. Ocak 2021 – Mart 2024 arası 27 aylık dönemde ödenen kira bedeli ise 5.7 milyar lira. Yani son 13 yılda araç kirasına ödenen toplam miktarın yarısından fazlası son 27 aylık dönemde gerçekleşti. Tabii bu artışın bir bölümü, son yıllarda yaşanan yüksek enflasyondan ve artan taşıt kiralarından oluşuyor. Ama kamunun tasarruf çağrılarına rağmen mevcut kullanılan araç sayısını azaltmadığı, aksine yeni araç kiralamalarının yapıldığı da biliniyor.
Dört yılda iki genelge çıkarıldı
Halbuki 2021 yılı Haziran ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla Resmi Gazete’de tasarruf genelgesi yayımlanmış, genelgede bir dizi tedbirin yanı sıra açıklanan “taşıt tasarrufuna” “Resmi Taşıtların Edinilmesi ve Kullanılması” başlığıyla yaklaşık iki sayfa ayrılmıştı.
Burada “Kamu kurum ve kuruluşlarınca taşıt edinimleri ihtiyaç analizlerine dayandırılacak, acil ve zorunlu haller dışında her ne suretle olursa olsun yeni taşıt edinilmeyecek. Mevcut taşıtlar da ihtiyaç analizleri ve tasarruf anlayışı çerçevesinde yeniden gözden geçirilecek, ihtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtlar ihtiyacı olan kurumlara devredilecek ya da tasfiye edilecek” denmişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in imzasıyla 17 Temmuz 2023’te kamu kurumlarına gönderilen genelgede kamu kurum ve kuruluşlarının taşınmaz edinimi ve kiralanması, resmi taşıt edinimi ve kullanımında tasarruf kurallarına uygun hareket etmeleri istenmişti.
Bütçe verilerine bakıldığında genelgenin kiralama konusunda pek başarılı olamadığını gösteriyor. Genelgenin yayınladığı 2021 yılından bir yıl sonra, 2022 yılında taşıt kiralama harcaması önceki yıla göre yüzde 256 arttı.
Genelgeyle çözüm bulamayan iktidar yasal düzenleme ile sorunu çözmeye çalışıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın geçen hafta verdiği bilgiye göre Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı kamuda tasarruf yasası için çalışmalara başladı.
Yıllara göre araç kiralamaya ödenen miktar
2011 89 milyon 494 bin TL
2012 158 milyon 765 bin TL
2013 220 milyon 239 bin TL
2014 375 milyon 624 bin TL
2015 417 milyon 95 bin TL
2016 549 milyon 986 bin TL
2017 557 milyon 641 bin TL
2018 549 milyon 170 bin TL
2019 562 milyon 574 bin TL
2020 565 milyon 141 bin TL
2021 552 milyon 309 bin TL
2022 1 milyar 977 milyon 555 bin TL
2023 2 milyar 897 milyon 17 bin TL
2024(ilk 3 ay) 880 milyon 765 bin TL
