Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan nisan ayı imalat sanayi kapasite kullanımı ve reel kesim güven endeksi verileri ortaya ilginç bir sonuç ortaya çıkarttı. Kapasite kullanım oranı düşerken reel kesimin güveni yerinden kımıldamadı. Merkez Bankası imalat sanayinde faaliyet gösteren 1727 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtları toplulaştırarak yaptığı değerlendirmede imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), nisan ayında bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak yüzde 77 seviyesinde gerçekleştiğini tespit etti. Yine bankaya göre kapasite kullanımının bir tık düştüğü nisan ayında 2024 yılı Nisan ayında mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), bir önceki aya göre değişmeyerek 103,5 seviyesinde gerçekleşti. Nisan ayında mevsimsel etkilerden arındırılmamış Kapasite Kullanım Oranı (KKO) önceki aya göre 0,5 puan artarak yüzde 76,7 seviyesinde gerçekleşirken mevsimsellikten arındırılmamış reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 1,7 puan artarak 106,1 oldu.
Reel kesimin de geleceğe ilişkin endişeleri var
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan (TCMB) yapılan açıklamaya göre endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek üç aydaki üretim hacmi, genel gidişat ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, son üç aydaki toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam, mevcut mamul mal stoku ve gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkiledi. Açıklamada şu görüşlere yer verildi:
“Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacminde artış bildirenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre güçlendiği, iç piyasa sipariş miktarında azalış bildirenler lehine olan seyrin ise bir önceki aya göre zayıfladığı gözlenmektedir. İhracat sipariş miktarında azalış bildirenler lehine olan seyrin ise artış bildirenler lehine döndüğü görülmektedir.
Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmelerin bir önceki aya göre zayıfladığı, mevcut mamul mal stokları seviyesinin mevsim normallerinin üstünde olduğu yönündeki değerlendirmelerin ise bir önceki aya göre güçlendiği görülmektedir.
Gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre güçlendiği görülmektedir. Gelecek üç aydaki istihdam ve gelecek on iki aydaki sabit sermaye yatırım harcamasına ilişkin artış yönlü beklentilerin de güçlendiği gözlenmektedir.
Ortalama birim maliyetlerde, gelecek üç ayda artış olacağını bekleyenler ile son üç ayda artış olduğunu bildirenler lehine olan seyrin güçlendiği görülmektedir. Gelecek üç aydaki satış fiyatına ilişkin artış yönlü beklentilerin ise zayıfladığı gözlenmektedir. Gelecek on iki aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE beklentisi bir önceki aya göre 1,0 puan artarak yüzde 55,5 seviyesinde gerçekleşmiştir.
2024 yılı Nisan ayında, ankete katılan işyerlerinin yüzde 55,7‘si üretimlerini kısıtlayan faktör bulunmadığını belirtirken, yüzde 14,0‘ı talep yetersizliğinin üretimlerini kısıtlayan en önemli faktör olduğunu belirtmiş, onu sırasıyla hammadde ve ekipman yetersizliği ile işgücü yetersizliği, mali imkansızlıklar ve diğer faktörler izlemiştir.
Yurtdışında rekabet gücü azaldı
Son üç aydaki rekabet gücüne ilişkin gelişmeler değerlendirildiğinde, yurt içi piyasalardaki rekabet gücüne ilişkin olarak bir önceki dönemde azalış bildirenler lehine olan seyrin güçlendiği görülmektedir. Avrupa Birliği içindeki yurt dışı piyasalardaki rekabet gücüne ilişkin azalış bildirenler lehine olan seyrin güçlendiği, Avrupa Birliği dışındaki yurt dışı piyasalardaki rekabet gücüne ilişkin azalış bildirenler lehine olan seyrin ise zayıfladığı gözlenmektedir.
İçinde bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, bir önceki aya kıyasla daha iyimser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 8,8 ‘e yükselirken, daha kötümser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 15,9 ‘a aynı kaldığını belirtenlerin oranı yüzde 75,3 ’e gerilemiştir.”
İSO ne demişti?
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olarak gösterilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin mart ayında imalat sanayiinde durağan seyrin devam ettiğine ilişkin tespiti Merkez Bankası’nın nisan ayı verileriyle teyit edilmiş oldu. İSO’ya göre Şubat 2024 döneminde eşik değer olan 50’nin az da olsa üzerinde 50,2 olarak ölçülen ve iyileşmenin işareti olarak kabul edilen Türkiye İmalat PMI’ı mart ayında hafif bir düşüşle eşik değer 50 düzeyinde gerçekleşmişti. Eşik değer olan 50’nin üstünde ölçülen tüm rakamlar iyileşmeye, altındaki rakamlar ise kötüleşmeye işaret ediyor.
