İran’ın desteklediği Yemen’deki Husilerin Kızıldeniz’de Babu’l Mendep Boğazı’nda İsrail ile bağlantılı ticari gemilere başlattığı saldırılarla bölgede gerilim sürüyor. Saldırıların ardından denizcilik şirketleri ya seferleri askıya alıyor ya da rotayı Ümit Burnu’na çeviriyor.
Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı’ndan geçişler azalırken Ümit Burnu’ndaki gemi trafiği hızla artıyor. Ümit Burnu’nu dolaşan gemilerin seyahat süreleri 10 ila 14 güne, kimi gemilerinki 20 güne kadar uzuyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Oxford Üniversitesi tarafından oluşturulan PortWatch veri tabanından derlenen bilgilere göre Ümit Burnu’ndan gemi geçişleri Aralık 2023’ün ikinci yarısı itibariyle arttı. Ümit Burnu’ndan 30 Kasım 2023’te günde 50 kargo ve tanker gemisi geçerken bu rakam 16 Aralık 2023 itibariyle 57’ye yükseldi.
Kızıldeniz’deki gerilimin tırmanması ve ABD ve İngiltere öncülüğünde Husilere karşı başlatılan saldırılar sonrası denizcilik şirketlerine bölgeyi kullanmamaları tavsiyesinin ardından Ümit Burnu’ndan günlük geçen gemi sayısı 28 Ocak itibarıyla 85’e çıktı.
Ümit Burnu’ndan geçişler 28 Ocak itibariyle haftalık ortalamada 71 olarak hesaplandı. Bu rakam geçen yılın aynı haftasında 40 olmuştu. Ümit Burnu’ndaki ticaret hacmi de aynı şekilde artış gösterdi. Günlük ticaret hacmi 30 Kasım’daki 4,8 milyon ton seviyesine göre yüzde 80 yükselerek 2 Ocak’ta 8,7 milyon tona kadar çıktı. Bölgedeki günlük ticaret hacmi 28 Ocak’ta 7,2 milyon ton oldu. Ümit Burnu’ndaki ticaret hacmi 28 Ocak itibariyle biten haftadaki yedi günlük ortalama geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75 arttı.
Süveyş Kanalı ve Babu’l Mendep Boğazı’ndaki ticaret hacmi hızla geriliyor
Kızıldeniz’deki gerilimin başlamasının ardından bölgedeki gemi trafiğinde sert düşüş görüldü. Babu’l Mendep Boğazı’ndan haftalık ortalama gemi geçişleri 28 Ocak itibarıyla geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 55 azaldı. Babu’l Mendep Boğazı’ndan gemi geçişi bu dönemde 30 Mart 2021’den beri görülen en düşük seviyesine geriledi. Bölgedeki ticaret hacmi 28 Ocak haftasında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 60,9 düştü.
Babu’l Mendep Boğazı’ndaki geçişler ve ticaret hacmi Aralık 2023’ün ikinci yarısı itibariyle hızla geriledi. Bölgedeki günlük gemi geçişleri 28 Ocak itibariyle 15 Aralık 2023’e göre yüzde 67, ticaret hacmi ise aynı dönemde yüzde 66 azaldı. Süveyş Kanalı’ndan ise günlük gemi geçişleri 28 Ocak itibarıyla 15 Aralık 2023’e göre yüzde 40, ticaret hacmi de yüzde 32 azaldı.
Kızıldeniz’deki durumda düzelme yok
İran’ın desteklediği Yemen’deki Husiler İsrail’in Gazze’deki saldırılarına tepki amacıyla 31 Ekim 2023’te Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu belirttikleri ticari gemilere elkoymaya, bazılarına dron ve füzelerle saldırı düzenlemeye başladı. ABD güçleri bu süreçte birçok kez Yemen’den atılan füze ve kamikaze dron düşürdüğünü duyurdu. Husilerin eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi Kızıldeniz’deki seferlerini durdurma kararı aldı.
Kızıldeniz’deki olaylar uluslararası konteyner taşımacılığı fiyatlarında büyük artışa yol açtı. Kızıldeniz’deki blokajdan en olumsuz etkilenenler arasında AB ülkeleri de bulunurken Avrupa’daki bazı otomotiv fabrikaları tedarikte yaşanan gecikmeler nedeniyle üretimi geçici olarak durdurdu. Kargo gemilerinin rotayı Ümit Burnu’na çevirmesiyle seyahat sürelerinin uzaması çeşitli sektörlerin tedarik zincirinde aksamalara yol açıyor.
Son olarak dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatçılarından Katar’ın Avrupa’ya giden en az 6 LNG kargosunun teslimatında gecikme yaşanacağı açıklandı. QatarEnergy, LNG kargolarının teslimatının alternatif rotalar üzerinden yeniden planlandığı için aksamalar yaşanabileceğini bildirdi.
