Kur korumalı mevduat (KKM) büyüklüğü 7 Temmuz haftasında ulaştığı 2 trilyon 846 milyar 675 milyon lira hacimle yeni rekor kırarken, düşük faizli Hazine tahvili alma zorunluluğu nedeniyle TL mevduat oranını yüzde 57’ye çıkarmak isteyen bankalar dövizden dönüşümlü KKM’nin cazibesini artırmak için yeni yöntemler deniyor.
Bunlardan birisi de, birçok bankanın 50 bin doların üzerindeki döviz tevdiat hesaplarının dövizden dönüşümlü KKM’ye geçişi için uyguladığı yüzde 5 prim uygulamasının 20 bin dolara kadar inmiş olması.
Bazı bankalar, 20 bin dolar dövizi bulunan müşterilerine dövizden dönüşümlü KKM’ye geçiş için verdiği yüzde 15 faize ek olarak yüzde 5 döviz primi ödemeye başladı. Yani 20 bin doları olan bir kişi TL’ye dönüştürülen parasına yüzde 15 faizin yanı sıra 250 dolar da prim alıyor. Böylece 91 gün sonunda eğer döviz kuru yüzde 15’in üzerinde artmadıysa hesabına 20 bin dolarına ek olarak, 1,000 doların da yatma garantisi.
10 bin dolar üzerinden hesap yaparsak:
-Eğer 91 gün sonunda döviz kuru sabit kaldıysa ya da yüzde 15’in üzerinde artmadıysa banka size yüzde 15 yıllık faiz veriyor. Bu da 1500 dolar yapıyor. Vade 3 ay olduğu için 91 günün sonunda elinize 375 dolar geçiyor.
-Sürenin sonunda yıllık yüzde 5 prim ise garanti. Bu da 10 bin dolar için 125 dolara tekabül ediyor.
-Yani 3 aylık vadenin sonunda hesabınıza 10 bin dolar için 500, 20 bin dolar içinse 1,000 dolar geçiyor.
-Böylece hesabınızda (eğer döviz olarak kalmasını isterseniz) 20 bin dolar+1,000 dolar oluyor. Ama yok, “Hesabıma dolar olarak yatmasın, ben bu nimetten 3 ay daha yararlanayım” derseniz yüzde 15 faiz döngüsünün yanı sıra ekstra 1,000 dolar daha kazanmış oluyorsunuz. Ancak paranın hesabınıza dolar olarak yatmasını istiyorsanız primden bir daha yararlanamıyorsunuz.
Bu yeni yöntem müşteriler tarafından cazip bulunursa haziran ayında KKM için bütçeden yapılan 20 milyar 560 milyon liralık harcamanın önümüzdeki aylarda daha da artacağı tahmin ediliyor. Sadece hazirandaki miktar, ek MTV ile tahsil edilmesi planlanan verginin yüzde 60’ından daha fazlaya tekabül ediyor.
Kara: Kur bu seviyede kalırsa KKM ödemeleri 500 milyar TL’ye çıkar
TCMB eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda kur bu seviyelerde kalırsa bu yıl TCMB’nin KKM ödemelerinin yaklaşık 500 milyar TL’ye ulaşabileceğine dikkat çekti. “Bir mucize olmazsa Merkez Bankası ciddi zarar edecek” diyen Kara, şunları söyledi:
KKM ödemelerinin Merkez Bankasına devredilmesi karşılıksız para basılması (yaratılması) anlamına gelebilir. Nasıl mı?
Normalde KKM ödemeleri gider olarak yazıldığından TCMB kârını azaltır. Bir sonraki yıl TCMB Hazine’ye daha az kâr aktaracağından KKM ödemesi gecikmeli de olsa…— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) July 17, 2023
Mevduat faizi yüzde 27’lere düştü, bankalar komisyona yöneldi
Bu arada Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından getirilen regülasyonlar nedeniyle kredi faizlerini artıramayan, dolayısıyla da düşük faizden kredi kullandırmak istemeyen bankalar, kredi ödemeleri için para toplamaya ihtiyacı kalmayınca mevduat faizlerini de hızla düşürmeye başladı. 1 ay önce 100 bin TL’ye 32 günlükten yıllık yüzde 45’e kadar faiz veren bir kamu bankasında mevduat faiz oranı yüzde 27’ye düşerken, 1 ay önce aynı oranda faiz veren bir özel bankalarda ise yüzde 29-30’lara kadar inmiş durumda.
Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Babuşcu, bireysel kredi faizlerini yıllık yüzde 18’in üzerine çıkaran bankalara kredinin yüzde 150’si kadar devlet tahvili alma zorunluluğu getirilmesinin ardından bankaların kredi verme iştahının kaçtığına dikkat çekerek, “Bankalar faizi yüksek enflasyon ve yüksek mevduat faizlerinin bulunduğu ortamda çok yükseltemedikleri için sigorta, hizmet bedeli ve komisyon gibi faiz dışı gelirlerle para kazanmaya çalışıyor. Bu tür hizmetlerden yüzde 15 komisyon alarak, getirisini yüzde 40’a çıkarıyor” dedi.
Bu eğilim BDDK’nın verilerine de yansıdı. BDDK’ya göre, mayıs ayında net faiz geliri geçen yılın aynı ayına göre sadece yüzde 3 artan bankacılık sektörünün toplam faiz dışı gelirlerindeki artış ise yüzde 148 artarak 255 milyar liraya yükseldi. Net faiz gelirinin aynı dönemdeki artışı ise sadece yüzde 3 (223,8 milyar lira) oldu. Kamu mevduat bankalarının faiz dışı geliri yüzde 262,2 artarken net faiz geliri yüzde 16,6 azaldı.
