Norveç’te hükümet büyük ve orta ölçekteki şirketlerin yönetim kurullarında en az yüzde 40 kadın yönetici olması gerektiğine dair bir yasa taslağı hazırladı. Norveç Ticaret ve Endüstri Bakanı Jan Christian Vestre, düzenlediği basın toplantısında söz konusu tasarının içeriğini açıkladı. Vestre, “Norveç, dünyada bu yönde adım atan ilk ülke oldu” dedi.
Tasarı onaylanırsa, ülkedeki 20 bin büyük ve orta ölçekli şirket, 2028 yılına kadar yönetim kurulu üyelerinin en az yüzde 40’ını kadınlardan oluşturmak zorunda kalacak. Hafta başında parlamentoya sunulan tasarı, kadınların işyerlerinde yükselmelerini önleyen uygulamaların önüne geçmeyi planlıyor. Hükümetin lobiler ve sendikalarla anlaşmaya vararak hazırladığı yasa, dünyada bir ilk olma niteliği taşıyor.
Beş yıl içinde tamamen uygulanması planlanan tasarıya göre önümüzdeki yıl 8 bin şirket, 2028’e kadar da 30’dan fazla çalışanı olan 20 bin şirket için yasa uygulanır hale gelecek. Kadınların üst düzey temsilinin yavaş geliştiğini düşünen İşçi Partisi liderliğindeki azınlık hükümeti, bu oranın 20 yıl içinde yüzde 15’ten sadece yüzde 20’ye çıktığını vurguladı.
Türkiye’de durum hiç iyi değil
Sabancı Üniversitesi’nin 2020’de yayınladığı ‘Yönetimde Kadın Raporu’na göre Türkiye’de 2011’de yüzde 11, 2019 yılında yüzde 16, 202’de ise yüzde 17 olan yönetim kurullarındaki kadın oranının bu ivmenin değişmemesi durumunda anlamlı bir orana ulaşması hayli zaman alacak. Eğer bu ivme değişmezse Türkiye’de yönetim kurullarındaki kadın oranı 2031’de yüzde 25, 2035’te yüzde 30 olabilecek.
Rapora göre Türkiye’de 2020 yılı itibarıyla yönetim kurulu üyesi olan 458 kadının yüzde 42’sini hâkim ortak olan ailenin üyeleri oluşturuyor. Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) önerisi olan minimum yüzde 25’i yakalayan şirket sayısı 116 ve bunlar toplamın yüzde 29’unu oluşturuyor.
Yönetim kurulu üyelerinin tamamı erkek olan 134 şirket var ve bunlar tüm şirketlerin yüzde 34’ünü oluşturuyor. 2020 itibarıyla tüm BİST (Borsa İstanbul) şirketlerinde sadece 37 yönetim kurulu başkanı ve CEO kadın var. Kritik eşiği geçen (minimum 3 kadın) yalnızca 41 şirket bulunuyor ve bunlar araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 10’unu oluşturuyor.
Avrupa kota ve yasayla çözüyor
Rapora göre dünyanın gelişmiş ülkeleri yönetim kurulunda kadın salısı kota ve yasal düzenlemelerle çözüyor. Fransa’da 2011 yılında yüzde 12.4 olan oran yüzde 40 kota getirildikten sonra 2020’de yüzde 45’e ulaşmış, İtalya’da yüzde 33’lük kota 2011’de yüzde 5 olan oranı 43’e çıkartmış. Norveç’in yüzde 40’lık kotası oranının aynı sürede yüzde 31.8’den yüzde 38’e, Belçika’nın yüzde 33’lük kotası yüzde 11.6’dan yüzde 35’e, Almanya’nın yüzde 30’luk kotası yüzde 8.7’den yüzde 33’e, Belçika’nın yüzde 30’luk kotası yüzde 14.6’dan yüzde 31’e, İspanya7nın yüzde 50’lik kotası ise yüzde 10.3’ten yüzde 25’e çıkmasını sağlamış.
Yönetim kurulunda kadın sayasının arttırılmasını teşvik için yasal düzenleme yapan İsveç’te oran 2011-202o arasında yüzde 28.7’den yüzde 42’ye, İngiltere yüzde 12.5’tan yüzde 33’e çıkmış. Kanada’da ise yönetim kurulunda tek bir üye bulunmazken oran yüzde 29’a çıkmış.
