Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) tarafından Olof Palme Vakfı’nın katkılarıyla gerçekleştirilen “Hizmet Sektöründe Çalışan Yoksulluğu ve Güvencesiz Çalışanlar Araştırma Raporu” yayımlandı. Özel güvenlik, motokurye, AVM çalışanlarının durumunu ortaya koyan rapor için CAPI (Bilgisayar Destekli Yüz Yüze Anket) yöntemi ile 2023 Aralık ayında Türkiye genelinde yapılan çalışmada yüzde 95 güven aralığında yüzde 3 hata payı ile her bir alt sektörde 4268 kişi ile görüşüldü. Araştırma raporu siyasi parti temsilcileri, sendika temsilcileri, sivil toplum kuruluşu temsilcilerin de katılımı ile gerçekleştirilen online toplantıda kamuoyu ile paylaşıldı.
Yüzde 27,6’sı eve ekmek götürebilmek için çalışıyor
Anketin en çarpıcı sonuçlarından biri “Çalışma sebebiniz nedir?” sorusuna verilen cevap oldu. Katılımcıların yüzde 27,6’sı eve ekmek götürmek için, yüzde 22,8’i para kazanmak için, yüzde 22,1′ ise ailesine daha iyi gelecek sunabilmek için çalıştığını söyledi. Katılımcıların yüzde 70’inden fazlası çalışmanın anlamını ‘geçim ve temel ihtiyaçlar’ olarak tanımladı.
Tehlike değil, ücret yetersizliği nedeniyle iş değiştiriliyor
İş değiştirme sebebi sorulan katılımcıların yüzde 40’ı da ücretleri işaret ediyor. Çalışma şartlarının zorluğu ve kişisel nedenler de en sık alınan diğer yanıtlar arasında. Dikkat çekici bir diğer bulgu motokuryelikle ilgili.
En tehlikeli işlerden birini yapan motokuryelerin iş değiştirme sebepleri arasında “tehlikeli”cevabı en alt sırada. Birçoğu ücreti yeterli bulsa yaşamı pahasına çalışmaya devam edeceğini belirtiyor.
Mesleklerini yapanların oranı yüzde 9.9
Meslek tercihlerini belirleyen kriterle ilgili soruya ankete katılanların yüzde 38,3’ü alternatif iş olmayışı yanıtını verirken yüzde 18,5’i eğitim seviyesinin yetersizliğini gerekçe gösteriyor. Gerçekten eğitim aldığı alanlarda çalışabilen, mesleklerini yapabilenlerin oranı yüzde 9.9.
Harcamalarda aslan payı mutfağın
Ankete göre söz konusu çalışanların gelir harcama kalemleri ise beslenme, barınma ve giyinme ihtiyaçlarında yoğunlaşıyor. Eğitim, kültür gibi alanlara ayrılacak bütçe neredeyse yok. Harcama kalemleri arasında en yüksek paya sahip beslenme/mutfak harcamalarının son dönemde yüzde 67 oranında azaltıldığı görülüyor. Ayrıca sağlık, kişisel bakım, teknoloji, giyim gibi diğer yaşamsal ihtiyaçlardan da önemli ölçüde vazgeçildiği/azaltıldığı ifade ediliyor.
Yaşamından memnun olan çok az
SODEV anketinin en önemli bulgularından biri “Türkiye’nin mevcut ekonomik durumu düşünüldüğünde yaşamınızdan memnun musunuz?” sorusuna verilen cevap. Soruya ankete katılanların yüzde 92,3’ü ‘hayır’ yanıtını veriyor.
Sendikal faaliyetin yararına inanmıyorlar
Çalışanların iş güvenceleri ve hak arama konusunda da yetersiz olduklarının tespit edildiği ankete göre, sendikal faaliyetlerin kendilerine bir katkısı olmayacağını söyleyenler çoğunlukta. Buna göre ankete katılanların yüzde 67,3’ü sendikaya üye olmanın işlerine yaramayacağını düşünüyor.
