Rusya tüketicilerin ve çiftçinin artan talebi karşısında fiyatları sabit tutmak ve dünyanın ikinci petrol ihracatçısı ülkedeki rafinerilerin bakımını sağlamak gibi gerekçelerle 1 Mart’tan itibaren petrol ürünleri ihracatına altı ay süreyle yasak getirdi. İlk olarak Rus medya kuruluşu RBC’nin verdiği haber Devlet Başkanı Vladimir Putin’in enerji sektöründen sorumlu danışmanı Başbakan Yardımcısı Alexander Novak’ın sözcüsü tarafından da doğrulandı. RBC kimliğini açıklamadığı bir kaynağa dayanarak Başbakan Mikhail Mishustin’in, Novak’ın 21 Şubat’ta teklif ettiği yasağı onayladığını belirtti.
RBC’nin haberine göre Novak teklifinde “Petrol ürünlerine yönelik aşırı talep nedeniyle iç piyasada artan fiyatların istikrara kavuşmasına yardımcı olacak tedbirlerin alınması gerekiyordu” diyordu.
Rusya’nın bu kararının en çok etkileyeceği ülkelerin başında Türkiye var. Reuters’ın Londra Borsası’nın verilerine ve şirketlerin tahminlerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre Türkiye ve Türk şirketleri indirimli Rus petrolü ve rafine ürün ithalatını artırmalarına rağmen 2023 toplam enerji faturasında yaklaşık iki milyar dolar tasarruf sağladı. Ankara Batı’nın yaptırımlarına rağmen Rusya’dan daha fazla alım yapmak için girişimlerini de artırmıştı.
Deniz yoluyla ihracatın yüzde 14’ü Türkiye’ye
LSEG verilerine göre Rusya’nın Türkiye’ye ham petrol sevkiyatı Kasım 2023’te tüm zamanların en yüksek seviyesi olan günlük 400 bin varile yükseldi ve Rusya’nın toplam deniz yoluyla petrol ihracatının yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturdu.
Ticaret Bakanlığı kaynakları özel Rus petrol üreticisi Lukoil’in Azeri şirketi SOCAR ile Socar’ın Türk STAR rafinerisinde günde 200 bin varile kadar petrol rafine etmek için bir anlaşma imzalamasının ardından Türkiye’ye tedarikin önümüzdeki aylarda daha da artmasının beklendiğini ifade etmişti. Artan ham petrol arzına ek olarak Türkiye’nin Rus dizel, kalorifer yakıtı, jet ve deniz yakıtı ithalatı Ocak-Kasım 2023 döneminde yüzde 200 artarak günde yaklaşık 290 bin varile ulaşmıştı.
Türkiye varil başına 3,3-20 dolar az ödeme yapıyor
Hesaplamalara göre Türkiye bu yıl Akdeniz piyasasındaki düşük kükürtlü benzer dizellere göre Rus dizelinin tonu için 25 ila 150 dolar (varil başına 3,3-20 dolar) daha az ödüyor. Ham petrolde ise varil başına 5-20 dolar arasında indirimli alım yapıyor. Bu da hem Türkiye’nin hem de Rusya’dan alım yapan Tüpraş gibi rafinerilerin ithalat faturalarını düşürüyor.
Petrol ürünleri ve doğal gaz Rusya’nın en büyük döviz kaynağı
Petrol, petrol ürünleri ve gaz ihracatı Rusya’nın açık ara en büyük ihracat kalemi. Bu kalemler 1,9 trilyon dolar büyüklüğündeki ülke ekonomisi için önemli bir döviz kaynağı ve Moskova’nın küresel enerji politikalarının belirlenmesinde belirleyici olmasını sağlıyor. Kremlin Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyelerinin yanı sıra petrol üreticisi önemli müttefiklerini de kapsayan OPEC+ grubunun bir parçası olarak fiyatları yüksek tutmak için dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan ile işbirliği yapıyor.