İklim değişikliği ve Ukrayna ile savaş Rusya’nın Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinde en büyük kozu olan doğal gaz silahını etkisiz hale getiriyor. Avrupa Birliği’nin (AB) doğalgaz ithalatı geçen yıl yaklaşık 290 milyar metreküp oldu, tüketim ise 2021’deki 413 milyar metreküpten 330 milyar metreküpe geriledi. İki sene öncesine göre üye ülkelerde gaz tüketiminde yüzde 7 ile yüzde 37 arasında düşüş yaşandı.
Ancak asıl önemli düşüş Rusya’dan doğal gaz ithalatında görüldü. Rusya’dan 2021’de 150 milyar metreküp doğalgaz satın alan AB ülkeleri bunu geçen yıl 43 milyar metreküpe indirdi. Avrupa Komisyonunun yayınladığı 2023 son çeyreğine ilişkin rapordan derlenen verilere göre AB’nin gaz tüketimindeki ve Rusya’dan ithalattaki düşüşte Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Moskova’ya kolektif karşıtlık ve mevsim sıcaklıklarının iklim değişikliği nedeniyle normalin üstünde seyretmesi etkili oldu.
Tamirat iki yıldır bitmeyince üretim de düştü
AB’nin doğalgaz üretimi de süregelen bakım çalışmaları nedeniyle 2021’de 51 milyar, 2022’de 47 milyar metreküpken geçen yıl 38 milyar metreküp olarak gerçekleşti. Bu üretim iç tüketimin yüzde 11’ini karşıladı. AB üyeleri arasında en fazla üretimi 12 milyar metreküple Hollanda yaparken bu ülkeyi 9,3 milyar metreküple Romanya izledi.
Geçen yıl ortalama doğalgaz depolama doluluk oranı da yüzde 79 olarak kayıtlara geçti. Bu 2022’de yüzde 61 ve 2021’deki yüzde 49’a kıyasla kayda değer bir yükseliş olarak dikkati çekti. AB’nin gaz ithalatı ise 2021’de 336 milyar, 2022’de 335 milyar ve geçen yıl 290 milyar metreküp oldu.
AB’nin geçen yılki gaz ithalatının yüzde 30’u Norveç, yüzde 19’u ABD, yüzde 15’i Rusya, yüzde 14’ü Kuzey Afrika, yüzde 6’sı İngiltere, yüzde 5’i Katar, yüzde 4’ü Azerbaycan, yüzde 3’ü Nijerya, yüzde 1’i Trinidad ve Tobago ve yüzde 3’ü diğer sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçilerinden yapıldı.
Norveç’ten 87,8 milyar metreküp, ABD’den 56,3 milyar metreküp, Rusya’dan 42,9 milyar metreküp, Kuzey Afrika’dan ise 41 milyar metreküp gaz alındı. Rusya’dan alınan doğalgaz miktarı geçen yıl 78,8 milyar metreküp ve 2021’de yüzde 45 payla 150,2 milyar metreküp olmuştu.
Azerbaycan’ın payı yükseliyor
AB ülkelerinin Rusya’ya alternatif kaynak arama çalışmalarında LNG ile birlikte ön plana çıkan Azerbaycan’dan doğalgaz ithalatında da yükseliş sürdü.
AB ülkeleri 2021’de Azerbaycan’dan 8 milyar metreküp doğalgaz alırken bu miktar geçen yıl 11 milyar metreküpe yükseldi. Böylece Azerbaycan’ın AB doğalgaz ithalat sepetindeki payı yüzde 3’ten yüzde 7’ye yükselmiş oldu.
Raporda İngiltere’nin geçen yıl AB’ye 17 milyar metreküp doğalgaz göndererek ithalatın yüzde 10’unu karşıladığı vurgulanarak “İngiltere, Rus gazından uzaklaşmanın en kritik döneminde AB’ye büyük miktarlarda ihracat yapan dengeleyici bir tedarikçi olmaya devam etmiştir” dendi. AB’nin LNG ithalatında da 2021’de 68 milyar metreküp olan miktar geçen yıl 121 milyar metreküpe ulaştı.
En büyük LNG ithalatçısı 2023’te yüzde 22 pay ve 27 milyar metreküp gazla Fransa oldu. Bunu yüzde 18 pay ve 23 milyar metreküple İspanya ve yüzde 17 pay ve 21 milyar metreküplük ithalatla Hollanda izledi.
Arz tarafında ise AB’ye en büyük LNG ihracatçısı yüzde 46’lık (56 milyar metreküp) payla ABD olurken ikinci ve üçüncü sırada sırasıyla Rusya (yüzde 15, 18 milyar metreküp) ve Katar (yüzde 13, 16 milyar metreküp) yer aldı.
AB ülkeleri enerji arz güvenliğini sağlayabilmek ve Rusya’dan doğrudan doğalgaz almamak için çalışmalarını sürdürüyor. Almanya ve birçok üye ülke LNG ithalatına odaklanırken Türkiye üstünden alınan Azerbaycan gazı ve Türkiye’nin “doğalgazda merkez” ülke olma hedefi ön plana çıkıyor.
