Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumda tüketici fiyat endeksi içinde yer alan ve fiyatı doğrudan kamu ya da kamuya bağlı kurumlar (belediyeler, KİT’ler vb.) veya kamunun onayı neticesinde belirlenen mal ve hizmet kalemlerini ifade eden yönetilen/yönlendirilen ürünlerin fiyatlarının enflasyon hedefiyle uyumlu şekilde belirleneceğini belirtti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına (TCMB) göre yönetilen/yönlendirilen ve sık vergi değişimine konu olabilen ürünler iki kalemde toplanıyor. Bu iki kalemden en önemlisi ve TÜFE’yi en çok etkileyeni ise vergi değişimine konu olabilenler. Bu kalemde devletin genelde yılda iki kez vergi oranını artırdığı alkollü içecekler ve tütün ürünleri, akaryakıt yer alıyor. Otomobil de bu kalemde bulunuyor.
İkinci kalemde yönetilen/yönlendirilen ürün ve hizmetleri yer alıyor. Bunlar ise elektrik, su (şebeke suyu), belediye ile şehir içi yolcu taşımacılığı (Metro, tramvay, belediye otobüsü, vapur ücreti vb.) çay, şehir gazı ve doğalgaz, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği’nden etkilenen özel eğitim hizmetleri (Özel ilköğretim ve lise ücretleri), çeşitli kamu eğitim hizmetleri (Açık öğretim öğrenci katkı ücreti, devlet üniversitesi yurt ücreti, devlet ana sınıfı ücreti), ilaçlar çeşitli kamu hizmetleri (Ehliyet alım masrafları, mahkeme işlemleri ile ilgili evraklar, noter ücreti, pasaport ücreti, zorunlu deprem sigortası, zorunlu trafik sigortası, araç muayene ücreti, emisyon ölçüm ücreti gibi), şeker, Hac ve Umre gidiş ücreti çeşitli sağlık hizmetleri (Devlet hastanesi doktor muayene ücreti, aile hekimi doktor muayene ücreti vb.), Belediye Ekmeği, Şans Oyunları (At yarışı, Milli Piyango, Sayısal Loto vb.) TCDD tren ücretleri (Şehirlerarası, YHT ve banliyö), Otoyol ve köprü geçiş ücreti) ve diğer ücretler (PTT kargo gönderme ücreti, Devlet Tiyatrosu ücreti).
2025 sonu için yüzde enflasyon hedefi yüzde 21
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan geçen hafta cuma günü (8 Kasım 2024) yaptığı Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı 2024-IV’de enflasyon hedefinin yıl sonu için yüzde 44’e, 2025 yıl sonu için yüzde 21’e, 2026 yıl sonu için de yüzde 12’ye yükseltildiğini söylemişti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in sunumuna göre söz konusu ürün ve hizmetlerde enflasyon raporunda belirtilen hedeflerin çok üzerinde zam yapılmayacak.
Şimşek’in sunumunda şu ifadeler öne çıktı:
‘-Türkiye’de en önemli makro dengesizlik yüksek enflasyon. Yönetilen fiyatlar enflasyon hedefiyle uyumlu belirlenecek. Bütçe imkanlarının elverdiği ölçüde yönetilen ve yönlendirilen fiyatları enflasyon hedefiyle uyumlu olarak belirleyeceğiz.
-Yıllık enflasyon öngördüğümüz gibi mayısta zirveye ulaştı. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Son 5 ayda yıllık enflasyon 26,9 puan azalarak yüzde 48,6’ya geriledi.
-Para politikasına hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha belirginken, dünyada olduğu gibi bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor.
-Geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubundaki yıllık artışlar ve kiralardaki yüzde 25’lik tavan uygulamasının kalkması enflasyondaki düşüşü sınırlamıştır. Enflasyondaki katılıkların giderilmesi zamana yayılsa da ekim ayında tüm kesimler için 12 ay sonrası enflasyon beklentilerinin son iki buçuk yılın en düşük seviyesine gerilemesi bu konudaki olumlu gidişata işaret ediyor.
Büyümede umut 2025’in ikinci yarısında
-Büyümedeki dengelenme öngörülerimiz doğrultusunda devam ediyor. Gelecek yılın ikinci yarısından itibaren ekonomik aktivitede göreli bir toparlanma öngörüyoruz.
-Dış finansmana erişim iyileşiyor. İlave rezerv birikimini sağlamak ve dış borç sürdürülebilirliğini güçlendirmek için cari açığın milli gelire oranını yüzde 2’nin altında tutmayı hedefliyoruz.
-TL’ye talep artıyor, rezervler ve makro finansal istikrar güçleniyor.
-Para politikasına hassasiyeti yüksek olan temel mallarda enflasyon düşüşü daha belirginken, dünyada olduğu gibi bizde de hizmetlerde atalet yüksek seyrediyor.
-Kamu maliyesi alanındaki kamu ihale reformu taslağı ve KİT yönetişim reformuna ilişkin çalışmalarımızı parti grubumuza sunduk.
-Ülkemizde vergi yükünün yüksek olduğu algısı gerçeği yansıtmıyor. Kayıt dışı ekonomiyle mücadelede kararlıyız. Gelir politikalarında hedefimiz vergi adaletini daha da güçlendirmek ve dolaysız vergilerin payını artırmak.
-İç borç çevirme oranını bu yıl yüzde 132’ye ve gelecek yıl yüzde 119’a düşürmeyi hedefliyoruz.
-Fiyat istikrarını sağlamak için ne gerekiyorsa yapacağız. Rekabet gücünü ve büyüme potansiyelini artıracak tüm alanlarda yapısal reformlara hız vereceğiz. Fiyat istikrarı için gereken yapılacak, alım gücünü fiyat istikrarı ile artırabiliriz.
-Cumhurbaşkanımızın güçlü desteğiyle uygulamaya koyduğumuz programı kararlılıkla uygulamaya devam ediyoruz.
-Para politikasının etkileri daha net görülecek. Bütçe açığında düşüş gerçekleşecek, etkin gelir tahsilatı ve harcama disipliniyle sağlanacak.”
