Hazine ve Maliye Bakanlığı, mükellefin beyan etmediği, idarenin inceleme yaparak, re’sen, ikmalen ve idari işlemle tarh ettirdiği, vergi ve cezası borçluları ile vadesi geldiği halde vergi borcunu ödememiş mükelleflerden oluşan iki ayrı liste açıkladı. Listeler, 1 Kasım-15 Kasım tarihleri arasında Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) internet sitesinde duyurular bölümünden erişilerek görülebilecek.
Listelerin açıklanmasına yönelik GİB internet sitesinde kesinleşmiş ve toplamı 5 milyon TL’nin üzerinde idari işlemle oluşmuş vergi borç ve cezası bulunan 2 bin 464 mükellef ile vergi borcunu ödememiş 36 bin 806 mükellefin listede olduğu belirtildi.
Listelere yönelik vurgu ise bu borçluların büyük kısmının faaliyetine son vermiş işletme ya da kişilere ait borçlar olduğuna yapıldı. Sitede, vergi cezası listesindekilerin yüzde 12,1’inin, vergi borcu olanların yüzde 13,1’inin faal olduğu belirtildi.
Vergi borcu tutarı 914,4 milyar TL olarak belirlenirken, bunlardan sadece 113,8 milyar TL’lik bölümün faal şirket-kişilerin borcu olduğu vurgulandı. Bu kapsamdaki borçlu mükellef sayısı 4 bin 807 olarak belirlendi. İdarenin doğrudan ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlar toplamı 53,1 milyar TL olarak kayda geçti. Bunların 6,3 milyar TL’sinin 299 faal mükelleflerin borcu olduğu belirtildi.
GİB internet sitesinde en fazla borcu olan iki listeye ait 100’er mükellef yayımlandı. Her iki listede de akaryakıt, petrol ve madencilik şirketleri öne çıktı. En fazla vergi borcu olan mükelleflerin ilk sırasında 3 milyar 23 milyon TL ile TÜRKTAB tütün, ikinci sırada 2 milyar 449.5 milyon TL ile Uluslararası Akaryakıt Dağıtım, üçüncü sırada 2 milyar 255 milyon TL ile ENKAD İnşaat (hırdavat ve el aletleri) şirketleri yer aldı. Listede bu grupta 35 şirket ve şahsın borcunun 1 milyar TL ve üzerinde olduğu gözlendi.
İdarenin idari işlem, re’sen ve ikmalen işlemleri sonucu tarh ettirdiği ve ödenmeyen vergi ve cezaların listesinde ise 1 milyar 265.5 milyon TL ile Yurtpet Akaryakıt şirketi yer aldı. İkinci sırada 740.7 milyon TL ile Mir Kıymetli Maden, üçüncü sırada 603.8 milyon TL ile Ospet Petrolcülük yer aldı. Bu listede sadece 1 şirketin borcu 1 milyar TL’nin üzerinde bulunuyor. Bu listede, bir gerçek kişinin tarhiyatının tamamının cezadan oluşması da dikkat çekti. Bu ilgili şahsın hiç gelir beyan etmediği anlamına geliyor.
Nedeni naylon fatura mı?
Finansal piyasalar İris Cibre sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda borçların çoğunluğunun naylon fatura kesilmesi nedeniyle olduğunu belirterek, şöyle dedi:
1 MLR TL vergi borcu olanların çoğunun akaryakıt dağıtım şirketlerinden oluşmasına dair, sektör temsilcilerinden aldığım bilgiye göre;
Çoğunluğunun, naylon fatura kesmesi nedeniyle oluşmuş bu borçlar
Son 7-8 yılda oluşan vergi kaybı ve vurgun, 25-30 MLR TL’yi geçiyormuş
— İris Cibre 🐦 (@iriscibre) November 1, 2024
Her iki listede de akaryakıt ve tütün şirketlerinin olması dikkat çekti.
Cem Uzan 39. sırada
Bu mükelleflerin 4 bin 807’si faal mükelleflerden oluşurken, terk mükellef sayısı ise 31 bin 999. Vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve cezaların toplamı 914,9 milyar TL olarak hesaplandı. Bu borcun 113,8 milyar TL’si faal mükelleflere aitken, 801,1 milyar lirası ise terk mükelleflere ait.
907 milyon liralık borçla 39. sırada Cem Uzan da yer aldı.
812,8 milyar liralık borcun tahsilatı mümkün değil
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “kesinleşen tarhiyatlar” listesinde 2 bin 464 mükellefin yer aldığını ve bunların kesinleşen vergi ve cezalarının toplamının 53 milyar lira olduğunu aktararak, “Bu mükelleflerin 419’u gerçek kişi, 2 bin 45’i tüzel kişi. Listede yer alan mükelleflerin 299’u faal ve toplam mükelleflerin yüzde 12,1’ini oluşturuyor. Bunlar adına kesinleşen vergi ve ceza tutarı 6,3 milyar lirayı buluyor. Terk mükellef sayısı ise 2 bin 165. Bunlar adına kesinleşen vergi ve cezalar ise 46,6 milyar lira oldu” diye konuştu. Bu listede bulunanlara direkt “vergi borçlusu” denilemeyeceğini vurgulayan Şimşek, listede, vergi beyanlarında eksiklik bulunan veya hiç beyanname vermeyen ya da haksız yere vergi iadesi alan mükelleflerle ilgili yapılmış tarhiyatlardan kesinleşmiş olanların bulunduğunu bildirdi.
Şimşek, kesinleşen bu tarhiyatların ödenmiş olmasının açıklamaya engel olmadığına dikkati çekerek, “Bu nedenle diğer borçlu listesiyle karıştırılmamalıdır. Tabii bu listede yer alan mükelleflerin çoğu gerçek bir faaliyeti olmadığı halde sahte belge düzenleme, vergi kaçırma gibi amaçlarla kurulmuş işletmeler. Listede yer alan 2 bin 464 mükelleften 1752’si bu türden. Bunlar hakkında yapılan ve kesinleşen vergi ve ceza tutarı 42,9 milyar lira ve bu tutar ilan edilen toplam tutarın yüzde 81,1’ine tekabül ediyor. Bu tutarın tahsil kabiliyeti de yok. Zira bunlar ya iflas etmiş ya da haklarında iflas kararı olmasa da hiçbir mal varlığı bulunmayan işletmeler. Bunların sahiplerinin de malı yok. Bu tür işletmeler genellikle hiçbir malı bulunmayanlar adına açılıyor, amaca ulaşıldıktan sonra ortadan kayboluyor” diye konuştu.
‘Sahteciler yapay zekayla tahsil edilecek’
Sahte belge düzenleyerek haksız kazanç sağlayan bu tür işletmelerle mücadele için muhtelif yasal düzenlemeler yaptıklarını ancak bazılarının Anayasa Mahkemesince iptal edildiğini belirten Şimşek şunları kaydetti:
“Bunlarla ilgili yeniden yasa çıkarıldı, bazı düzenlemelerimiz ise onaylandı. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmaları kapsamında kanundan kaçan ve sahtecilik yapan bu tür mükellefleri tespit etmek için yapay zekadan yararlanıyoruz. Sahte belge düzenleme riski yüksek mükellefler ile haksız iade talep etme riski yüksek olanları yapay zeka teknolojilerinden faydalanarak tespit etmek amacıyla TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü ile bir proje başlattık. Artık devletten haksız iade almak, sahte belge düzenlemek amaçlı kurulan işletmeleri, birçok veriyi yapay zeka teknolojileriyle analiz ederek çok kısa sürede tespit edebileceğiz ve bunların derhal mükellefiyetlerini kapatabileceğiz. Bu sayede gerek dürüst mükellefleri gerekse kamunun menfaatini koruyacağız.”
‘Borçlar çok uzun yıllara dayanıyor’
Şimşek, ikinci listede ise 31 Aralık 2023 itibarıyla vadesi geldiği halde 30 Eylül’e kadar ödenmemiş, tutarı 5 milyon lira ve üzerinde olan vergi ve cezalara ilişkin açıklama yapıldığı bilgisini vererek, şöyle konuştu:
“Bu listedeki mükellef sayısı 36 bin 806’dır. Bunların 7 bin 948’i gerçek, 28 bin 858’i tüzel kişi. Bu mükelleflerin 4 bin 807’si faal ve toplam mükellef sayısının yüzde 13,1’ini oluşturuyor. Terk mükellef sayısı ise 31 bin 999. Bu mükelleflerin vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve cezalarının toplamı 914,9 milyar lirayı buluyor. Faal mükelleflerin toplam borç tutarı 113,8 milyar lira, toplam borç içindeki oranı da yüzde 12,4. Terk mükelleflerin borç tutarı ise 801,1 milyar liradır. Bakın, vergi borçlusu olarak açıklayacağımız 36 bin 806 mükellefin 30 bin 696’sının borcunun tahsil kabiliyeti yok. Vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve cezaların toplamı 914,9 milyar lira ancak tahsil kabiliyeti olmayan alacak tutarı da 812,8 milyar lira. Bu alacakların yüzde 88,8’inin tahsilat imkanı bulunmuyor. Bunlar çok uzun yıllara dayanan borçlar.”
Bu alacakların neden tahsil edilemediğine de açıklık getiren Şimşek, “Bu mükelleflerin ya da kanuni temsilcilerinin mal varlığı bulunmuyor. Haklarında tüm yasal işlemler yapılmış ancak alacaklar tahsil edilemiyor. Bunlar zaman aşımına uğramadığı sürece devletin yasal kayıtlarında yer alıyor. Zaman zaman da tahsilat tahakkuk oranları konusunda eleştirilere neden oluyor” dedi. Şimşek, vergi alacaklarının tahsili konusunda da titizlikle çalıştıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Devletin en önemli gelir kaynağı vergiler. Bu nedenle zamanında ödenmesi son derece önemli. Vergi borcunu ödemeyenler hakkında tüm icra takiplerini yapıyoruz. İyi niyetli olup borcunu ödemede zor duruma düşen mükelleflerimize de taksitlendirme yoluyla yardımcı oluyoruz. Çalışan, üreten ancak borçlarını ödemede çok zor duruma düşen mükelleflerimiz olabiliyor. Tahsil kabiliyeti olan 113,8 milyar lira için vergi dairelerimiz tüm mükelleflerle görüşüyor, borçlarını ödemeleri konusunda gerekli kolaylıkları sağlıyor.”
