Türkiye’de hayvancılık sektörü uzun zamandır kriz içinde. 2010 yılında başlayan, 2011 yılında canlı hayvan ve et ithalatı ile devam eden kriz 13 yıldır da sürüyor. Bu süreçte yedi farklı Tarım ve Orman Bakanı görev yaptı. Her bakan bu sorunu çözmek için tarih verdi.
Örneğin eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli 2019 Haziranı’nda “2023’te büyükbaş hayvan sayımızı 19 milyona, küçükbaş hayvan sayımızı 100 milyona çıkarmayı hedefliyoruz” demişti. Ancak şimdi elimizdeki hayvanları koruyabilmek bile zor görünüyor.
Bu krizi rakamlarla incelediğimizde ülkemizin sığır varlığının son 13 yılda hiç artmadığını, aksine yaklaşık iki milyon sığırın kesime gittiğini görüyoruz. Bunun nasıl olduğunu sizlerle paylaşmak isterim. Öncelikle canlı hayvan ithalatına bakalım.
2010 yılında sığır sayımız 11 milyon 369 bin 800 başken, 2023 Kasım ayına kadar 6 milyon 424 bin 332 büyükbaş hayvan ithal ettik. Aynı dönemde, 20 bin 844 baş sığırı da ihraç ettik. Yani ithal ettiğimiz hayvanların 6 milyon 422 bin 413 başı ülkemizde kaldı. Bu hayvanların hiçbirinin kesilmediğini varsayarsak, sığır sayımızın 17 milyon 792 bin 213 baş olması gerekirdi. Ancak en son açıklanan hayvansal üretim istatistikleri Haziran 2023 verilerine göre, sığır sayımız 16 milyon 520 bin 965 baştı. Bu sayıya, geçen yılın temmuz ile kasım arasında artan 481 bin 658 sığırı da eklersek, kasım ayında sığır sayımızın 17 milyon 2 bin 623 baş olması lazımdı.
“Peki, bu arada hiç mi hayvan üretmedik?” diye sorabilirsiniz. Tabii ki ürettik. Ama ülkede üretilen hayvan sayısı çok az. İthal ettiğimiz hayvanlar açığı kapatmaya yetmedi. Üstelik son 13 yılda 800 bin hayvan da iç piyasada kesildi. Bu, sadece sığır varlığı ile ilgili.
Eğer ithal ettiğimiz etleri de hesaba katarsak, durum daha da vahim.
Son 13 yılda ithal ettiğimiz et ile ihraç ettiğimiz et arasındaki fark 326 bin ton oldu. Bu rakamı ortalama karkas ağırlığına bölersek, 1.1 milyon sığır eder. Yaklaşık 800 bin sığır ile et karşılığı 1.1 milyon sığırı topladığımızda, 1.9 milyon sığır kaybettiğimizi rahatlıkla söyleyebiliriz.
Kısacası, son 13 yılda sığır sayısında tek bir hayvan bile artıramadık. İyimser tahminlerime göre, geçen yılın ilk 11 ayında 715 bin 403 sığır ve 31 bin 522 ton et ithal eden ülkemiz, 2024 yılında en az 1 milyon hayvan daha ithal etmek zorunda kalacak.
Yapılan bu ithalat içeride hayvan üretimine zarar verdiği gibi et fiyatlarını düşürmeye de etkisi olmadı.
Çözüm olarak; öncelikle yem maliyetlerinin düşürülmesi gerekir. Tarım ve Orman Bakanlığı 2023 yılında yaklaşık 4,5 milyon dekar merayı ıslah etti. Bu çalışmanın devam etmesi ve her yıl en az 5 milyon merayı ıslah ederek üreticilerin kullanımına sunmalı ve yem maliyetlerini düşürmelidir. Ayrıca hayvancılık sektörüne ayrılan kaynakların artırılmasından başka çare yok. Şu anki ithalat bu hızla devam ederse yetiştiricilik yapan küçük aile işletmeleri bu işi bırakacak. Benden söylemesi.
