Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK) Satınalma Gücü Paritesi (SPG) 2023 verilerini açıkladı. 27 AB üyesi ülke, 3 Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkesi (İsviçre, İzlanda ve Norveç), 5 aday ülke (Türkiye, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Arnavutluk) ve 1 potansiyel aday ülke (Bosna-Hersek) olmak üzere 36 ülkeyi kapsayan araştırma sonucunda SGP’ye göre kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla endeks değeri 2023’te bir önceki yıla göre 4 puan artarak 73 oldu. Böylece 2023 yılı geçici sonuçlarına göre 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye AB ortalamasının yüzde 27 altında kaldı. Bir önceki yıl olan 2022’de ise Türkiye için bu endeks 69 olmuştu ve AB ortalamasının yüzde 31 altında kalmıştı.
Satınalma gücü paritesi (SGP) ayrıntılı olarak tanımlanmış standart bir mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı olarak tanımlanmakta. Böylece ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıkları giderilmekte ve uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılabilmekte.
En yüksek gelirde Lüksemburg başı çekti
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından açıklanan verilere göre yapılan karşılaştırmalarda yer alan 36 ülke arasında SGP’ye göre kişi başına GSYH endeksi en yüksek ülke 239 ile Lüksemburg, en düşük ülkeler ise 35 ile Arnavutluk ve Bosna-Hersek oldu. Kişi başına GSYH endeksinde Lüksemburg AB ortalamasının yüzde 139 üzerinde, Arnavutluk ve Bosna-Hersek ise yüzde 65 altında değere sahip oldu.
Türkiye’nin kişi başı tüketim düzeyi 86 oldu
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla temel alınırken, tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına fiili bireysel tüketim endeksleri daha uygun bir gösterge olarak kabul edilmekte. Fiili bireysel tüketim, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet veya kar amacı olmayan kuruluşlar tarafından sağlanan (eğitim, sağlık vb.) hizmetleri de kapsamakta. Kişi başına fiili bireysel tüketim düzeyi 27 Avrupa Birliği ülkesi ortalaması 100 iken, Türkiye için 86 oldu ve AB ortalamasının yüzde 14 altında kaldı. 2022’de ise Türkiye için bu rakam 80 olmuştu ve AB ortalamasının yüzde 20 altında kalmıştı. Karşılaştırmalarda yer alan 36 ülke arasında kişi başına fiili bireysel tüketim değeri en yüksek ülke 138 ile Lüksemburg, en düşük ülke ise 42 ile Arnavutluk oldu.
Alışveriş sepeti 2 euro daha pahalıya doluyor
Ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi olan fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade edilmekte.
Buna göre Türkiye’nin fiili bireysel tüketime ilişkin fiyat düzeyi endeksi, 2023 yılı geçici sonuçlarına göre 38 oldu. Bu değer, AB ülkeleri genelinde 100 euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin Türkiye’de 38 euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabiliyor. Diğer yandan 2022 verilerine bakıldığında Türkiye bu sepeti 36 euro ile doldurabiliyordu.
Türkiye’de en pahalısı otomobil
Türkiye’nin 2023 yılı sonuçlarına göre tüketim mal ve hizmetlerine ilişkin fiyat düzeyi endeksi 42 oldu. Bu değer, 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin, Türkiye’de 42 euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini gösterdi. Bu endeks değeri Türkiye için 2022’de 40 idi. Diğer yandan ülkeler itibarıyla karşılaştırıldığında 36 ülke arasında tüketim mal ve hizmetlerine ilişkin fiyat düzeyi endeksi en yüksek ülke 174 ile İsviçre, en düşük ülke ise 42 ile Türkiye oldu.
Türkiye’nin tüketim mal ve hizmetleri grubuna ilişkin fiyat düzeyi endeksi alt gruplar itibarıyla incelendiğinde, kişisel ulaşım araçları endeksi 143 oldu ve bu gruba ait fiyat düzeyinin AB ülkeleri ortalamasının üzerinde olduğu görüldü.
Diğer alt gruplar bazında ise; tüketici elektroniği endeksi 69 oldu ve bu grupta Türkiye’nin fiyat düzeyinin diğer alt gruplara kıyasla yüksek olduğu görüldü. Buna karşılık giyim endeksi 30 oldu ve bu grupta fiyat düzeyinin diğer alt gruplara göre düşük olduğu gözlendi. Ayrıca Türkiye giyim endeks değerinde karşılaştırmalarda yer alan 36 ülke arasında en düşük endekse sahip ülke oldu. Lokanta ve oteller grubunda ise Türkiye endeks değeri 57 oldu.
