Yüksek faizle birlikte ekonomide başlayan soğuma tüketiciyi de üşütmüşe benziyor. 1- 15 Temmuz arasındaki kredi kartı harcamaları tüketimde bir önceki aya göre düşüş gösterirken tüketici güveninin de mayısta başlayan inişini sürdürdüğü görülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Haziran ayında 78,3 iken Temmuz ayında yüzde 3,1 oranında azalarak 75,9 oldu. 2023 yılı mayıs seçimleri öncesinde iktidarda kalmak isteyen hükümetin uyguladığı genişlemeci politikalar nedeniyle 91,1 ile zirveye çıkan tüketici güven endeksi o tarihten sonra hızla düşmeye başladı. Arttırılan vergiler nedeniyle iğneden ipliğe her ürüne zam gelen 2023 Temmuz’undan sonra aynı yılın ağustos ayında 68 ile dip yaptı. Ardında tırmanışa geçen endeks inişli çıkışlı bir seyir sonrası 2024’ün mayıs ayında yönünü yine aşağı çevirdi. Temmuz ayı verisi tüketici güvenindeki erimenin hızlanarak devam ettiğini gösteriyor. Tüketici güveni haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 2,7 oranında gerilemişti.
TÜİK’in verileri tüketicinin mevcut dönemde hanesinin maddi durumu ile ilgili beklentisinde de çok ciddi bozulma olduğunu gösteriyor. Söz konusu alt endeks temmuzda bir önceki aya göre yüzde 5,4’lük düşüşle 60,4 oldu. Ancak verilerin ortaya koyduğu bir başka vahim gerçek ise yetkililerin sürekli olarak enflasyonun düşeceğini dile getirmelerine rağmen tüketicinin geleceğe ilişkin eklentilerindeki ciddi bozulma. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi alt grubunda endeks bir önceki aya göre yüzde 4,2 düşüşle 75,9 oldu. Hanesinin durumuyla ilgili beklentisi kötü olan vatandaşın genel ekonomik durum beklentisi ise daha kötü. Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi alt grubunun endeks değeri temmuzda bir önceki aya göre yüzde 7 gibi pek de rastlanmayan oranda bir düşüşle 70,8 oldu. Ancak tüketicilerin uzun süredir rafa kaldırdıkları dayanıklı tüketim malı satın alma düşüncesini yeniden öne çıkarmaya başladıkları görülüyor. Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi temmuzda bir önceki aya göre yüzde 2,6 artışla 96,5’e çıktı.
Tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. TÜİK’in web sitesindeki bilgiye göre tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. Buna göre temmuz ayı verileri Türkiye’de tüketici güveninin hem genelde hem de tüm altı gruplarda her geçen gün hızla düştüğünü gösteriyor.
