Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından yayımlanan 2024 yılı ikinci çeyrek Doğrudan Yatırımlar Bülteni’ne göre 2023 Kasım ayından itibaren gerileyen doğrudan yabancı yatırım girişleri 2024 yılı ikinci çeyreğinde artışa geçti, çıkışlar ise dalgalı bir seyir izledi. Yurtdışına yapılan doğrudan yatırımlarda gayrimenkul sektörü ağırlıkta olurken onu yüzde 17,7’lik pay ile madencilik sektörü izledi. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında gayrimenkul alanında yapılan yatırımların payı yüzde 44,3’ten yüzde 45,2’ye çıktı. Yıllık verilerde de benzer şekilde gayrimenkul sektörünün payı yüzde 30,3’ten yüzde 40,1’e çıkarken inşaat sektörünün payı da yüzde 2,5’ten yüzde 5,9’a yükseldi.
İkinci çeyrekte Rusya, Arnavutluk ve İsveç’te yapılan doğrudan yatırımlar önemli oranda arttı. Bu dönemde yurtdışına doğrudan yatırımların yüzde 19,8’i ABD’de, yüzde 15,8’i ise İngiltere’de yapılırken onları Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Yunanistan izledi. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında özellikle Rusya, Arnavutluk ve İsveç’teki yatırım artışları dikkat çekti. 1-2 milyon dolarlık yatırım düzeyleri 36-60 milyon dolar aralığına yükselirken Hollanda’da yapılan yatırımlar daraldı. Yıllık verilerde de yatırımların yüzde 42,9’u Hollanda ve ABD’de olurken ABD’nin ağırlığı geçen yıla göre 6,5 puan geriledi ve Yunanistan, İngiltere ve İtalya paylarını artırdı.
Söz konusu gelişmelere paralel olarak net girişler ilk çeyrekteki 290 milyon düzeyinden 1,7 milyar dolara yükseldi. Net doğrudan yabancı yatırım girişleri 1,7 milyar dolarlık seviyesi ile geçen yılki düzeyinin yüzde 57,3 üzerinde gerçekleşti. Yurtdışındaki doğrudan yatırımların yüzde 45,2’si ise gayrimenkul sektöründe yapıldı.
Hollanda ve Almanya en fazla yatırım yapan ülke
Bu çeyrekte toptan-perakende ticaret sektörü yüzde 29,7’ik payı ile öne çıkarken onu yüzde 25,4’lük payı ile imalat sektörü izledi. Ulaştırma-depolama ve tarım faaliyetlerinin geçen yıl ikinci çeyreğine kıyasla yatırım paylarının önemli oranda artması ise dikkat çekti. Yatırımlarda yüzde 15,9’luk payı ile ilk sıradaki Hollanda’nın ardından yüzde 14,1’lik yatırım payı ile Norveç geldi.
Yabancılara konut satışı geriliyor
2024 yılının ikinci çeyreğinde yabancılara yapılan konut satışı yüzde 42,8 düştü ve 4776’ya geriledi. Konutların 1062’si Rusya, 480’i İran ve 364’ü Ukrayna uyruklu vatandaşlar tarafından satın alındı. Geçen yılın aynı dönemine göre konut satışları Rusya uyruklu vatandaşlarda yüzde 58,2, İran uyruklu vatandaşlarda yüzde 60,4 ve Ukrayna uyruklu vatandaşlarda yüzde 24 geriledi. Satışların 1844’ü Antalya, 1553’ü ise İstanbul’da yapıldı; bu şehirlerdeki konut satışları yıllık olarak sırasıyla yüzde 43,7 ve yüzde 37,5 düştü.
Haziran ayında son bir yıllık doğrudan yabancı sermaye kaynaklı girişler (net) 4,4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti; 2020 yılı pandemi döneminden bu yana en düşük seviyelere işaret ettiği görüldü. 2024 yılı ikinci çeyreği itibarıyla gayrimenkul alımlarının doğrudan yatırım girişlerinin içindeki payı yüzde 66,4 oldu.
2024 yılı ikinci çeyreğinde Türkiye’de kurulan yabancı sermayeli şirketlerin sayısı yüzde 38,3 oranında düşerken ortak olunan şirketlerin sermayesi yüzde 59,4, şirketlerdeki yabancı sermaye toplamı da yüzde 34 oranında arttı.