Dünya ekonomi çevrelerinin yakından izlediği Jackson Hole Sempozyumu her yıl olduğu gibi bu yıl da ağustos ayının son haftasında (24-26 Ağustos) yapıldı. Bu yılki sempozyumun konusu ‘’Küresel Ekonomideki Yapısal Kaymalar” idi.
Katılımcılar bu konuda seçkin ekonomistlerin hazırladığı çok sayıda raporu dinlediler, incelediler, dünyanın halini tartıştılar son olarak da yine her yıl olduğu gibi ABD Merkez Bankası Fed’in Başkanı Jerome Powell’ın söylediklerine kulak verdiler. Bu toplantıda ’esas oğlan’ son 5 yıldır olduğu gibi Jerome Powell idi. Fed Başkanı yaptığı konuşmada, enflasyonla mücadelenin bitmediğini düşündüklerini ve gerek görürlerse faiz artıracaklarını söyledi. Açıklamanın etkileri dünya piyasalarında hemen görülmeye başladı ve bu hafta da görülmeye devam edecek.
Peki Jackson Hole, ekonomik bir takıntı haline nasıl geldi, kimler katılıyor, ABD’nin gözlerden uzak bir eyaletindeki toplantının önemi nedir, yatırımcılar ve ekonomistler neden her yıl bu toplantıyı merakla beklerler? Gelin, Jackson Hole’nun geçmişine kısa bir yolculuk yaparak bu soruların yanıtlarını arayalım.
Powell sempozyumun basına açık bölümündeki konuşmalarıyla her yıl manşet oldu.
Jackson Hole’dan hep büyük haberler çıkar
Seçilmiş yaklaşık 120 merkez bankacı, ekonomist, politikacı ve akademisyen geçen hafta ABD’nin Wyoming eyaletinde küçük bir şehir olan Jackson’ın hemen kuzeyindeki Teton bölgesinde yer alan Jackson Hole’da bir araya geldiler.
Toplantının yapıldığı otel Jackson şehrinden 34 mil uzakta Teton dağlarının eteklerindeki bir vadide bulunuyor. Rockefeller ailesinin bir üyesi tarafından çevresindeki milli parka bağışlanan arazideki bu şık otelde, ‘ekonomi ve siyasetin seçkinleri’ her yıl ekonomiyle ilgili önemli konuları tartışmak üzere bir araya geliyor.
Her ne kadar sosyal bir etkinlik olmasa da bu toplantı yıllar içinde Wall Street yatırımcılarının, akademisyenlerin ve basının ilgi odağı haline geldi. Konferansın ev sahibi Kansas City Federal Rezerv Bankası, arz ve talep konusunda çok hassas. Her zaman katılmak isteyenden çok daha az kişiyi davet ederek toplantının “bulunmaz Hint kumaşı” özelliğini korumasını iyi beceriyor. Ancak daha da önemlisi, Jackson Hole’dan hemen hemen her zaman büyük haberler çıkıyor.
Toplantının dört gözle beklenen bölümü ise Fed Başkanı’nın genelde Cuma sabahları yaptığı ve kurumun politikaları hakkında piyasalara mesaj verdiği konuşması. Powell sempozyumun basına açık tek bölümünde yaptığı konuşmalarla her yıl manşet oldu.
Powell, konuşmasını enflasyonun ılımlı seyrettiği ancak ekonominin şaşırtıcı ölçüde ivme kazandığı ve Fed’in bir sonraki hamlesinin belirsiz olduğu bir dönemde yaptı. Ve Wall Street de Powell’ın konuşmasından “Fed’in elini korkak alıştırmadığını” anladı.
Fed başkanı, enflasyonla mücadelenin bitmediğini düşündüklerini ve gerek görürlerse faiz artıracaklarını söyledi söylemesine ama tonlaması da önemliydi. Powell’ın gelecekteki Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarında da gelen veriyi dikkatle değerlendireceklerine ilişkin sözleri akıllara ‘Fed’in eylülde faiz artırımında kararlı olmadığı, bu konuda karar konusunda kasım ve aralık toplantılarının beklenebileceği” düşüncesini akıllara getirdi.
Kanun kaçaklarının saklandığı yer olarak bilinirmiş
Genelde perşembe gecesinden cumartesi gününe kadar süren Jackson Hole konferansı, geçmişte Washington ve New York’ta her zaman konuşulan bir konu olmamıştı Bir zamanların ‘Vahşi Batı’sında bulunan Jackson geçmişte çok farklı insanlara ev sahipliği yapmış. Şehir bir zamanlar uzaklığı ve ulaşılmasındaki zorluk nedeniyle kanun kaçaklarının saklandığı bir yer olarak bilinirmiş,
Jackson’ın nüfusunun yaklaşık 300 kişi olduğu 1920 yılında The New York Times, “Mississippi nehri ile Pasifik sahili arasında ne zaman ciddi bir suç işlense, sorumlusunun Jackson Hole’a doğru gittiğini ya da çoktan oraya ulaştığını söylemek yanlış olmaz” derken pek de uzak olmayan bir dönemdeki durumu anlatıyordu.
Jackson’ın ulaşılmazlığı aynı zamanda bölgenin yüksek, sarp dağlarının ve inişli çıkışlı vadisinin bozulmadan kalması anlamına geliyor ve bu da bölgeyi korumacılar için önemli hale getiriyor. Finansçı ve hayırsever John D. Rockefeller Jr. sonunda Grand Teton Milli Parkı’nın Jackson Hole bölümü olacak arazinin büyük bölümünü gizlice satın almış ve sonra Milli Park’a bağışlamış. Ardından 1950 yılı civarında Jackson Lake Lodge otelini inşa için kolları sıvamış.
Otelin modern mimarisi başlangıçta yerel halk tarafından pek sevilmemiş ve bu duyguları dile getirmek için kullanılan en hafif sıfatlardan biri TheTimes’ın 1955’teki haberine göre “betondan bir iğrençlik” olmuş. Ancak otelin, bir tatil köyündeki gibi golf sahasının ve spa’sının bulunmaması da şikayet konusu olmuş.
Ancak otelin şansı 1982’de dönmüş. Geniş ve güzel manzaralı alanı 1978 yılında düzenlemeye başladığı bir konferans için yeni yer arayan Kansas City Fed’in dikkatini çekmiş ve otel 1982’den beri konferansa ev sahipliği yapmaya başlamış.
Jackson Hole’un yıldızı kamış oltayla balık avı tutkunu Volcker’in gelişiyle parlamış. Daha sonra ABD Başkan Yardımcılarından Dick Cheney de sempozyuma gelip balık da avlayanlardan olmuş.
Fed Başkanı Volcker’ın ilgisini neden çekti?
Bölgenin kamış oltayla alabalık avlamak için mükemmel mekan olması da dönemin Fed Başkanı Paul A. Volcker’ın ilgisini çekmiş. Volcker gelmiş, balığını avlamış, beraberindeki önemli katılımcılar ve mekanın doğal güzelliği sayesinde Jackson Hole kısa sürede yılın Fed etkinliği olmuş.
The Times 1985’te “Bu yıl davet edilen 137 kişinin yaklaşık yarısı katıldı, bu oldukça yüksek bir katılım” diye haber yapmıştı. Kansas City Fed’e göre konferansın büyüklüğü o günden bugüne pek değişmedi: Konferansa her yıl ortalama 115 ila 120 katılımcı geliyor. Kansas Fed açıklama yapmayı kabul etmese de 1985’ten bu yana katılım oranı belirgin bir şekilde artıyor.
Ancak bölgedeki insanlar değişti. 11,000 nüfusuyla hareketli bir şehir haline gelen Jackson ve konferansa ev sahipliği yapan Teton County, bugünlerde kanun kaçağı kovboylardan çok milyonerlere ev sahipliği yapıyor. Burası, servet ve gelir uçurumlarıyla ABD’nin toplumsal eşitliğin en çok bozulduğu bölgesi haline geldi.
Sempozyumdaki Fed toplantısının itibarı da giderek artıyor. Alan Greenspan, Fed başkanı olduğu 1991 yılında Jackson Hole’daki sempozyumun açılış konuşmasını yapmış ve görevden ayrılana kadar 14 yıl boyunca da bu geleneği sürdürmüş. Sonraki Fed başkanları da çoğunlukla aynı yolu izlemiş.
Jerome Powell FED Başkanlığı görevine atandığından beri Amerikan ekonomisi çalkantılı dönemden geçtiği için konuşmalarını, belirlenmesi zor ekonomik değişkenlere fazla güvenilmemesi konusunda uyarıda bulunmak, para politikasıyla ilgili yepyeni bir çerçeve açıklamak ve Fed’in yüksek enflasyonla mücadele için gerekeni yapacağını taahhüt amacıyla kullandı.
Protestocular otelin lobisinde ve önünde özgür şekilde görüşlerini dile getiriyorlar. Polisin ya da diğer güvenlik görevlilerinin müdahalesi veya engelleme çabası yok.
Protestocular lobide ve otelin önünden ayrılmıyor
Jackson Hole’a ilgi, merkez bankalarının piyasaları batmaktan kurtardığı ve ekonomileri, etkilerini artıracak şekilde desteklediği 2008 küresel mali krizi nedeniyle de arttı. İzleyen yıllarda, davetsiz gazeteciler, Wall Street analistleri ve protesto grupları oturumlar sırasında otelin lobisinde kamp kurmaya başladı. Sempozyumun yapıldığı otel İstanbul’da değil Jackson Hole’da olduğu için protestocuları kimse kolundan tutup kapı dışarı etmiyor. Onlar da barışçı şekilde düşüncelerini dile getiriyorlar.
Kısmen finansal kriz sonrası Fed’in Wall Street bağlantılarının kamuoyunun tepkisini çekmeye başlaması nedeniyle 2014 yılından bu yana çok daha az sayıda banka ve finans sektörü ekonomisti etkinliğe davet edilir oldu. Davet edilenler genellikle mevcut ve eski üst düzey ekonomi yetkilileri ve gelecek vadeden akademisyenler. Bunlar giderek artan bir şekilde kadınlardan, farklı ırk mensuplarından ve farklı ekonomik bakış açılarına sahip kişilerden oluşuyor.
Ancak bu dönem belki de gelecek yıl sona erecek. Esther George, Kansas City Fed Başkanı olarak yaptığı 2011 ile 2023’ilk ayları arasındaki dönemde sempozyumla da özel olarak ilgilenmiş. Göreve gelir gelmez düzenlediği ‘Happy Hour” etkinliklerine katılan kadınlarla ilgili olarak ‘Sayı o kadar azdı ki bir küçük masa etrafından oturabiliyorduk’ diyor ve kendisine “Niye burada başka sesler yok” diye düşündüğünü anlatıyor. Geçen yıl Happy Hour’a bir düzine kadın katıldı. Bu yıl ise sayının daha da arttığına ilişkin söylentiler yoğun. Ancak Esther George yılın ilk aylarında emekli olmasına rağmen organizasyonu yaptığı sempozyumla ilgili yetkilerini Kansas Fed’in iki hafta önce göreve başlayan çiçeği burnunda başkanı Jeffrey Schmid’e devredecek. Belki de gelecek yıl bu nedenle katılımcı kadınların sayısı azalacak.