Yolsuzluk Osmanlı’dan günümüze her dönemde önemli sorunlardan biri oldu. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da bu sorunla kapsamlı olarak mücadele etmeye başladı. Genç cumhuriyet buna yönelik çeşitli tedbirler aldı. Bu tedbirlerden biri de yolsuzluğu ihbar edenlere ödül verilmesiydi.
1930’lu yıllarda Türkiye’de en çok yolsuzluğun yaşandığı yerlerin başında İzmir Rıhtım Şirketi gelmekteydi. Buradaki bir yolsuzluğu ihbar eden Armao, Kaporal, Fernon Gifre, Asım ve Şükrü adlı vatandaşlarla 1933 yılında Cumhurbaşkanı Atatürk’ün imzasıyla ödül verildi.
Atatürk’ün imzasının bulunduğu kararname.
Devlet Arşivleri’nde bulunan bu belgede Aramo, Kaporal, Fernon Gifre’ye 4 bin lira, Asım’a 700 ve Şükrü’ye 500 lira verilmesine Bakanlar Kurulu kararı ile karar verildiği yazılıyor.
Şirketin tarihi
İzmir Rıhtım Şirketi ilk olarak 1867 yılında Smyrne Quay Company adıyla İngilizler tarafından kuruldu. İngilizler bu şirketi 1896 yılında Fransızlara sattı ve şirketin ismi Société des Quais de Smyrne olarak değişti. İzmir Limanı’nın iletim hakkı 1953 yılına kadar işletme hakkı verildi. Türkiye’nin önemli ticaret merkezlerinden biri olan bu limanla ilgili özellikle 1929 ekonomik buhranıyla birlikte sürekli yolsuzluk haberleri çıkmaya başladı. Bu yolsuzluklarla ilgili birçok dava açıldı ve bu davalara basın yoğun ilgi gösterdi. Genç Türkiye Cumhuriyeti bu olayların üzerine ve millileştirme politikasıyla birlikte 1933 yılında İzmir Rıhtım Şirketi’ne el koydu ve zorunlu olarak satın aldı.
Irak Türkiye’nin yolsuzlukla mücadelesinden yararlanmak istiyor
Cumhuriyet döneminde yolsuzluk ilgili başka bir gelişme ise 1944 yılında yaşandı. Türkiye’nin Bağdat Büyükelçiliği merkeze yazdığı yazıda Irak Hükümeti’nin yüksek memurların suistimal ve yolsuzluk yapmalarına karşı mücadele kararı verdiğini, buna göre de bir kanun hazırlığı içinde olduğunu ifade ediyor.
Irak Hükümeti 1944 yılında Türkiye’nin yolsuzlukla mücadele tecrübesinden yararlanmak istiyor.
Belgeye göre Irak Hükümeti Türkiye’deki basından CHP grubunun da buna göre çalışmaları olduğunu öğrenerek, bunlardan yararlanmak istiyor.
