Avrupa Konseyi’nin yasama ve yürütme organları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına rağmen tutuklulukları süren eski Halkların Demokrasi Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve iş insanı Osman Kavala’nın serbest bırakılması gerektiğini vurguladı.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Türkiye Raportörü Stefan Schennach 11-14 Haziran’da Ankara ve İstanbul’daki temaslarında Türkiye’ye Demirtaş ve Kavala başta olmak üzere AİHM kararlarına uyma çağrısı yaptı.
AK Parti Ankara Milletvekili Tuğrul Türkeş’e teşekkür eden AKPM Türkiye Raportörü Avusturyalı siyasetçi Stefan Schennach Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeleriyle de görüştüğünü belirtti. BBC Türkçe’nin aktardıklarına göre Schennah Kavala ve Demirtaş hakkındaki kararların uygulanması için gerekli tüm tedbirleri gecikmeksizin almaları yönünde güçlü bir çağrıda bulunduğunu ifade etti.
Kavala’nın Ekim 2017’den bu yana hapiste olduğunu, AİHM’in Kavala’nın serbest bırakılması için iki karar aldığını anımsatan Schennah Demirtaş’ın da Kobani davasında 42 yıl hapis cezasına çarptırılmasını güçlü şekilde kınadığını söyledi.
Schennah Kavala ve Demirtaş davalarında çözümün Türk yargısında olduğunu, Bakanlar Komitesi’nin gündeminde olan bu iki davaya yasal çözüm bulunabileceğini kaydetti.
Hukukçular: En olası yol AYM’den geçiyor
AİHM’in Kavala ve Demirtaş kararları üzerine 10 Haber’e değerlendirme yapan hukukçular, Avrupa Konseyi’nin Türkiye’yi üyelikten çıkarmaya kadar varacak yaptırımlarının AYM’nin Kavala ve Demirtaş hakkındaki kararlarıyla önlenebileceğini ifade etti.
Benzer durumun Azerbaycan’da da gerçekleştiğini anımsatan hukukçular Kavala ve Demirtaş’la ilgili sürecin sonlandırılmasının en olası yolunun AYM’nin davanın geneline ilişkin vereceği hak ihlali kararı olduğunu vurguladı.
Azerbaycan’daki dava neydi, AİHM hangi kararları almıştı?
AİHM 2019’da aldığı kararı uygulamayan Azerbaycan’ın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) ihlal ettiğine hükmetmişti.
Azerbaycan’da muhalif yazılarıyla tanınan Ilgar Mammadov Şubat 2013’te gözaltına alınmış ve “kamu düzenine aykırı davrandığı” gerekçesiyle Mart 2014’te 7 yıl kapalı hapis cezasına mahkum edilmişti.
Mammadov hakkındaki yargı süreci 2013’te AİHM gündemine taşındı. AİHM 22 Mayıs 2014’te açıkladığı kararında Mammadov’un özgürlük, emniyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiği sonucuna varmıştı. Mammadov’la ilgili kararın “siyasi nedenlerden kaynaklandığına” hükmetmişti.
AİHM’in kararını uygulamayan Azerbaycan’a Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi defalarca çağrıda bulunmuş, Bakü yönetiminin bu çağrı ve kararlara kayıtsız kalması üzerine Ekim 2017’de bir ilke imza atıp Mammadov kararını yerine getirmediği için Azerbaycan’ı AİHM’e şikayet etmişti.
AİHM kararlarını yerine getirmemekte ısrar eden bir devlet ilk kez AİHM’e şikayet edilmişti. AİHM Azerbaycan’ın AİHS’nin “Kararların Bağlayıcılığı ve İnfazı” başlıklı maddesinin birinci bendine aykırı davrandığına hükmetmişti. Mammadov da AİHM’in ısrarlı duruşunun ardından tahliye edilmişti.
Osman Kavala’nın başvuruları
Gezi davasında ağırlaştırılmış müebbet cezasına mahkum edilen Osman Kavala avukatı aracılığıyla kanun yararına bozma talebinde bulunmuştu.
Osman Kavala’nın avukatlarından Hilal Zengin kısa süre önce Gezi Davası’nda kararı veren İstanbul’daki 13. Ağır Ceza’ya ‘Yeniden yargılama’ başvurusu yapmıştı. Zengin’in başvurusunun ardından davaya bakan 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin heyetinin değiştirilmesi kararı alınmıştı. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi 24. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Şenol Kartal, Gezi Parkı kararına katılmayan hakimlerden Mücahit Kemal Yamak ve Enes Budak’ı 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne üye olarak görevlendirilmişti.
Şenol Kartal’ın başkanı olduğu yeni heyet de yeniden yargılanma talebini reddetmişti.
Kavala’nın avukatı karara itiraz etmiş, buradan da ret kararı çıkmıştı. Olumlu bir sonuç alınamaması üzerine Avukat Zengin tarafından “Kanun yararına bozma” başvurusu yapıldı.
Hak ihlali verilen Demirtaş’a, Kobani davasından 42 yıl hapis cezası
Eski HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın başvurusunu karara bağlayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2023 yılında Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetmişti.
AİHM, AYM’nin Demirtaş ve Yüksekdağ hakkında verdiği kararda yeterli inceleme yapmadığını, tutuklu yargılandıkları süre boyunca terörle ilişkili suçlarla itham edilmelerine rağmen ortaya konan delillerin bunu kanıtlamaktan uzak olduğunu belirtmişti.
Eski HDP liderlerinin Ocak 2017’de AYM’ye yaptıkları başvuruda da “hak ihlali olmadığı” kararı verilmişti.
Son olarak 2016’da bu yana hapiste olan Demirtaş’a toplam 42 yıl hapis cezası verildi. Demirtaş hakkında toplam 47 ayrı suçlamadan beraat ve mahkumiyet kararı verildi.
