Anayasa Mahkemesi (AYM) 30 Eylül itibariyle yapılan 633 bin 488 bireysel hak ihlali başvurusundan 527 bin 803’ünü sonuçlandırdı.
Yüksek Mahkemenin bireysel başvuru hakkının getirildiği 23 Eylül 2012’den 30 Eylül’e kadarki döneme ait bireysel başvuru istatistikleri kurumun internet sitesinde ilan edildi.
Yıllara göre bireysel başvuru sayıları
Buna göre belirtilen dönemde Anayasa Mahkemesine 633 bin 488 bireysel başvuru yapıldı, 527 bin 803’ü sonuçlandırıldı.
Yüksek Mahkemenin başvuruları karşılama oranı yüzde 83,3 oldu. Derdest dosya sayısı ise 105 bin 685 olarak kayıtlara geçti.
Derderst (incelemesi süren ) dosya sayısı
Sonuçlandırılan başvurulardan 435 bin 437’sinde kabul edilemezlik, 75 bin 89’unda en az bir hakkın ihlal edildiği, 13 bin 712’sinde idari ret, 2 bin 140’ında diğer, 1425’inde ise hak ihlali olmadığı kararı verildi.
Başvuruların karar türüne göre dağılımı
AYM bir veya birden fazla hakkın ihlal edildiğine hükmettiği 76 bin 247 başvurudan 56 bin 443’ünde makul sürede yargılanma, 5 bin 487’sinde adil yargılanma, 4 bin 661’inde mülkiyet, 4 bin 348’inde ifade özgürlüğü 1622’sinde özel hayata ve aile hayatına saygı haklarının ihlal edildiği sonucuna varırken bunu diğer hak ihlali kararları takip etti.
En az bir hak ihlali kararı verilen başvurular
Bireysel başvuru nedir?
Bireysel başvuru herkesin Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla başvurabileceği bir hak arama yolu.
Bireysel başvuru, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde (İçtüzük) belirtilen şartlara uygun biçimde ve bireysel başvuru formu kullanılarak resmî dilde yapılır.
Bireysel başvurular Anayasa Mahkemesine doğrudan müracaatla ya da mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilir.
Bireysel başvuru bizzat başvurucu kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilir. Avukat veya kanuni temsilci aracılığıyla yapılan başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olunduğuna dair mevzuata uygun belgenin başvuru formuna eklenmesi zorunludur.
Bireysel başvuru yapılması, kesinleşen kamu gücü işleminin icrası ya da infazını engelleyici bir etki doğurmadığı gibi kamu gücü işleminin icra/infaz edilebilirliği bireysel başvuru incelemesi süresince de devam eder. Bu hususun istisnası, yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun saptanması durumunda Anayasa Mahkemesi tarafından bir tedbir kararı verilmesi hâlidir.
Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanır. Ancak Anayasa Mahkemesi, başvuruların konuları itibarıyla önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurarak tespit ettiği kriterler çerçevesinde farklı bir inceleme sıralaması belirleyebilir.
Bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Bireysel başvuru yapılırken mevzuata ilişkin yukarıdaki bilgilerle yetinilmemesi, başvuru süresine ilişkin Anayasa Mahkemesinin içtihatlarının dikkate alınması önemle tavsiye edilmektedir.
