Çok sayıda kullanıcının anonim isimlerle yazar olduğu Ekşi Sözlük, Türkiye’nin en eski forumlarından biri. 15 Şubat 1999’da kurulan sözlük kimi zaman gündeme yön de veriyor. Sosyal medyanın bu kadar yaygın olmadığı dönemlerde popüler olan forum yıllar geçse de konumu ve yazarlarının kopmasını engellemeyi başardı. Bu kadar popüler olan uygulamanın yasal sorunlarla karşılaşması da kaçınılmazdı. 2006 yılında, İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün, sitedeki ‘esrar’ başlığı altındaki yazıların, gençlere uyuşturucuyu özendirdiği gerekçesiyle şikayette bulunması üzerine İstanbul Üçüncü Sulh Ceza Mahkemesi, Ekşi Sözlük’e erişimin süresiz engellenmesine karar verdi. Aylarca siteye Türk Telekom’un DNS engellemesi yüzünden doğrudan bağlantı yapılamadı. Engel, Haziran 2006’da Ekşi Sözlük’ün avukatları tarafından yapılan başvuru sonucunda kaldırıldı. 17 Nisan 2007’de Adnan Oktar’a hakaret edildiği iddiası ile Eyüpsultan 3. Asliye Hukuk Mahkemesi, sitenin yayınının durdurulmasına karar verdi. Daha sonra söz konusu yasak kaldırıldı.
Depremde bant daraltılmış, Ekşi Sözlük yasaklanmıştı
Ekşi Sözlük’e en büyük engelse 25 Şubat 2023’te erişim getirildi. Erişim engeli 6 Şubat depreminin hemen ardından geldiği için tepki çekmişti çünkü burada çok sayıda insan deprem sırasında yaşadıklarını, depremden sonra gelmeyen yardımları anlatıyordu. Üstelik erişim kararının hemen öncesinde iktidara yakın basın kuruluşları Sözlük’ü hedef aldığı için kapanmasının nedeninin bu olduğu düşünüldü ki aynı dönemlerde yani deprem henüz tazeyken ve enkaz altında kalanlar sosyal medya hesaplarından durumları hakkında bilgi verirken Türkiye genelinde bant daraltıldı. Dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu tepkilere neden olan bu karar için “Gerekli bir durum vardı ki, yapıldı. Sonuçta yapılması gereken konuydu. Teknik olarak izahı vardı. Olağanüstü bir afet durumu var. Orada böyle bir şey yapılması gerekiyordu demek ki” demişti.
Erişim engeli neden getirildi?
Şubat ayında getirilen erişim engeli “Milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle” yapılmıştı. Ancak neden tehdit ettiği açıklanmamıştı. Tepkiler sürerken BTK’dan bir yetkilinin verdiği bilgiye göre, site 5651 Sayılı İnternet Kanunu’nun 8/A maddesinde yer alan gerekçelerle kapatılmıştı. 2015 yılında eklenen bu maddeye göre “Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerden bir veya birkaçına bağlı olarak hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhurbaşkanlığı veya milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir.”
Ayrıca ilgili maddeye göre Bakanlıklar ve Cumhurbaşkanlığı erişim engeli isteğinde bulunabiliyor. Kanunda, “Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişim engellenmesi kararı Başkan tarafından 24 saat içinde sulh ceza hakiminin onayına sunulur” deniyor.
Erişim engelini delmek için yeni adlar
Ekşi Sözlük yönetimi de bu yasak kararını ilk olarak ‘eksisozluk2023.com’ alan adıyla delmişti ama bu da 13 Mayıs’ta engellendi. Bu defa da eksisozluk42.com alan adıyla yoluna devam etmek isteyen site yönetimi 15 Mayıs’ta yeni bir engelleme kararıyla karşılaştı. Bunu eksisozluk1923.com izledi ama o da 14 Aralık’ta engellenince yönetim son olarak eksisozluk1999.com alan adını aldı, bu da 24 Aralık’ta engellendi. Hepsinin gerekçesi de aynıydı.
AYM’den karar çıktı
Engelleme kararıyla birlikte Ekşi Sözlük de Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) yolunu tuttu. Ankara 4. Sulh Ceza Hâkimliği’nin 22 Şubat 2023 tarihli kararı için yapılan başvuru AYM’de görüşüldü ve karar verildi: Mahkeme, erişim engellenmesi kararının Anayasa’nın 26. Maddesi ile güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti.
AYM, ifade özgürlüğü ihlalinin sonuçlarını ortadan kaldırmak amacıyla, kararın bir örneğinin Ankara 4. Sulh Ceza Hâkimliğine gönderilmesine ve yeniden yargılama yapılmasına karar veridi. Ekşi Sözlük yönetimi de kararı sosyal medyadan duyurdu ve ilk alan adı olan eksisozluk.com’a yeniden erişim sağlanması için hâkimliğin karar vermesini beklediklerini söyledi.
Açıklamada “Mücadelemizi hukuk ve adalete olan inancımızı kaybetmeksizin sürdürdük. Anayasa Mahkemesinin kararı inancımızı güçlendirdi. Bu zorlu süreçte yanımızda olan tüm kullanıcılarımıza teşekkür ederiz. Her zaman olduğu gibi ifade özgürlüğünü yaşatmak ve korumak adına elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz” dendi.
AYM kararı tanınmamıştı
Anayasanın 153. maddesi gereğince AYM’nin kararları yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar. Ancak Can Atalay davasında Yargıtay, bu maddeyi dikkate almayınca Türkiye tarihinde görülmemiş bir yargı krizi de ortaya çıkmıştı. Hala devam krizin çıkış nedeni Gezi Davası’ndan tutuklu bulunan Can Atalay’ın TİP Hatay Milletvekili seçilmesiyle birlikte yaşanmıştı.
Anayasa Mahkemesi, Gezi Parkı Davası’nda hakkında 18 yıl hapis cezası kararı verilen Türkiye İşçi Partisi Hatay Milletvekili Can Atalay’ın bireysel hak ihlali başvurusunu 25 Ekim’de görüşmüştü. Can Atalay’ın “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” hakkı ile “kişi hürriyeti ve güvenliği” haklarının ihlal edildiğine oyçokluğu ile karar verilmişti. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, dosyayı Yargıtay’a göndermiş; Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı konunun 3. Ceza Dairesi tarafından değerlendirilmesi gerektiği yönünde mütalaa vermiş, Daire ise Anayasa Mahkemesi’nin kararına uyulmamasına hükmedip Atalay hakkında ihlal kararı veren Yüksek Mahkeme üyeleri hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar vermişti.
Can Atalay’ın avukatları da ikinci kez AYM’nin yolunu tutmuştu ve AYM yine ‘hak ihlali’ olduğuna hükmetmişti ama Can Atalay hala hapishanede.
