Yargılama sürecinde yaşananlarla yalnızca Türkiye’de değil uluslararası kamuoyunda tepki çeken Gezi davasında 18 yıl hapis cezasına çarptırılan ve ‘kaçma şüphesiyle’ Nisan 2022’de tutuklanan şehir plancısı Tayfun Kahraman’ın uzun yıllardır MS hastalığıyla mücadele ettiği ortaya çıktı.
T24 yazarı Murat Sabuncu Kahraman’ın tanı konduktan sonra sağ el ve sağ bacakta güçsüzlüğe yol açan ataklar geçirdiğini yazdı:
“Tip 1 denen ‘Remitting Relapsing Mulitpl Skleroz’, yani her atağın vücudun başka bir yerine vurduğu, beyinde ve omurgada her atakta başka bir yerinde lezyon oluşturan ama ilaç tedavisine yanıt veren bir tip. MS’in dört farklı tipi var. Bunlar ataklı yineleyici (RRMS), ataklı ilerleyici (RPMS), birincil ilerleyici (PPMS) ve ikincil ilerleyici (SPMS) olarak tanımlı. Umarım asla olmaz ,ama tıbben tipler arasında olumsuz anlamda geçiş ne yazık ki mümkün.”
MS tedavisinde en az ilaç kadar önemli başka bir nokta da düzenli egzersiz yapma gerekliliği. Gazetecinin aktardığına göre Kahraman buna ancak haftada bir gün spor saatinde imkan bulabiliyor.
Bu noktada Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde tutuklu şehir plancısının tedavi olduğu bölümün yazdığı rapor öne çıkıyor: “Hastanın mevcut MS hastalığında egzersiz ve hareket en az kullanılan tedaviler kadar önemli olup Tayfun Kahraman’ın her gün spor saatlerinin düzenli ayarlanması ve egzersiz yapmasının sağlanması rica olunur.”
Sabuncu “Peki bu doktor raporunun gereği yerine getirildi mi? Yanıt hayır. Hapishane yetkilileri kimi ‘organizasyonel yetersizlikten’ bahsediyor ama bir hayat söz konusu” deyip şöyle devam ediyor:
“Tayfun Kahraman ve ailesi bu durumu çok duyurmuyor. Ancak bir yandan da zor, ihmal edilmemesi gereken bir sağlık sorunu ile baş edilmeye çalışılıyor. Gezi’de uygulanmayan mahkeme kararlarının uygulanması, Anayasa Mahkemesi önünde bekleyen dosyanın hızlı bir şekilde gündeme alınması gerekiyor.
Şu notu da mutlaka eklemeliyim. Cezaevlerinde 300 bine yakın kişi var. İnsan hakları derneklerinin ya da konuyu takip eden milletvekillerinin verdiği bilgiye göre hapishane şartlarında hayatını sürdürmekte zorlanan bin 600 kişi var. Yaşlılık sebebiyle büyük sıkıntı yaşayan sayısı 4 bin 500’ün üzerinde. Burada ‘sayı’ olarak yazılanların her biri bir hayat. Kimse bu tabloya sırtını dönemez.”
Bakanlığa göre tedavi nasıl olmalı?
Sağlık Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde hastalığın tanımı “Multipl Skleroz ( MS ) vücutta bağışıklık sisteminin kendisine ait dokuyu yanlışlıkla yabancı madde olarak algılaması sonucu meydana gelen otoimmün bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi beyindeki miyeline ve omuriliğe saldırır. Miyelin zarar gördüğünde sinir sistemine iletilen mesajlar daha yavaş veya çarpık şekilde iletilir ya da hiç iletilmez ve MS belirtileri ortaya çıkar” diye yapılıyor.
Bakanlığa göre günlük aktivitelerin sürdürülmesi, hastaların düzenli ve hafif egzersiz yapması tedavide önemli bir rol oynuyor: “Egzersiz programları ve kasların çalıştırılması hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur. Uzun vadede kaslarınızın zarar görmesini veya vücudunuzda duruş sorunları ortaya çıkmasını engellemeye yardımcı olur.”
Bakanlığın internet sitesinde ayrıca aynen şunlar öneriliyor:
- Kendilerini iyi hissetmek ve dirençlerini korumak için yeterince dinlenme.
- Dengeli ve sağlıklı bir beslenme: Besin değeri yüksek, yağ oranı düşük gıda seçiminin, bol miktarda meyve ve sebzenin MS hastalarına iyi geldiğine inanılmaktadır.
- Doymuş yağ alımının (et ve süt ürünlerinden) mümkün olan en alt düzeyde tutulması.
- Enfeksiyonların özellikle solunum veya idrar yolları enfeksiyonlarının anında tedavi edilmesi son derece önemlidir.
2. İlaç Tedavisi:
Multipl Skleroz adı verilen tablonun çeşitli tipleri olduğu, herkesin Multipl Skleroz’u kendine özgü olduğu için bu ilaçların etkisi kişiden kişiye değişebilir. Bu ilaçlar bugün için MS’te kesin çözüm olmamakla birlikte bir grup hastada olumlu sonuçlar alınıyor. İlaçların seçimi de yarar ve yan etkilerin değerlendirilmesi de sorumlu hekim tarafından yapılmalıdır.
Multipl Skleroz tedavisindeki ikinci hedef ise bazı şikâyetleri ortadan kaldırmaktır. Örneğin kas spazmlarını ve sertliklerini ortadan kaldırmak için kas gevşeticiler, idrar problemlerini ortadan kaldırmak için mesane işlevlerini düzenleyici ilaçlar, yorgunluk için amantadin ve benzeri ilaçlar kullanılır.
3. Diğer tedaviler:
- Alternatif tedaviler: MS hastalarında alternatif tedaviler işe yarayıp yaramadığına kesin bir yanıt vermek mümkün değil. Tamamlayıcı tedavilerle ilgili araştırma yapmak zor ve kalite araştırmalarıyla ilgili mevcut bilgi çok az. Bu tedavilerin çoğu neredeyse zararsız; ancak çok büyük vaatlerde bulunan, bilimsel olarak kanıtlanmış olduğu iddia edilen veya MS’i iyileştirdiği söylenen tedavi yöntemlerine karşı tedbirli davranmak gerekiyor. Zaman ve para kaybına ilaveten potansiyel tehlikeleri bulunabilir. Doğal olan şeyler de zararlı olabiliyor. Denemek istediğiniz tedaviyi mutlaka sağlık uzmanınız ile görüşmeniz önerilir.
- Esrar: Esrar kullanan MS hastalarının çoğu esrarın gerginlik, spazm ve ağrı gibi MS belirtilerini azalttığını söylüyor. Ancak, tüm uyuşturucu maddeler gibi, esrarın da yan etkileri olduğu, kar-zarar hesabının dikkatli yapılması gerektiği unutulmamalı.
- Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBO): Bu tedavide özel bir odada yüksek basınç altında oksijen teneffüs edilir. Bazı kişiler bu tedavinin belirtileri iyileştirdiğini ve hastalığın ilerlemesini yavaşlattığını iddia ediyor. Bununla birlikte yıllar boyunca yapılan özenli testler sonucunda bu tedavinin MS hastalarına faydasıyla ilgili kesin kanıt elde edilememiştir.
4. Sürekli izleme:
MS’in seyri önceden tahmin edilemez, gereksinimler ve sakatlıklar değişebilir. Bu nedenle sürekli tıbbi gözetim esastır.
a. Tıbbi Yardım:
Teşhis imkanları ve MS hastalarının ihtiyaçlarına uygun çeşitli tedavi merkezleri mevcuttur. Özel cihazlara; asansörler, yürüteçler, ev işlerinde yardımcı aletler ve tekerlekli sandalyelere ihtiyaç duyarlar.
b. Psiko – Sosyal Yardım:
Kişisel ve grup terapileri hastalara ve ailelerine depresyon, korku ve MS’in yol açtığı sınırlamalarla mücadelede yardımcı olur. Grup terapileri ortak problemlerin tartışılması ve çözümlerin karşılaştırılmasını sağlar, örneğin kişiler arası problemler, cinsel problemler, iş ya da toplum hayatındaki zorluklar gibi.
MS’un başarılı yönetimi için: MS hakkında doğru bilgilere ulaşmak çok önemlidir ve hastanın kendisi ile ilgili bilinçli kararlar verebilecek konumda olmasını sağlar. Pratisyen hekim, Nörolog ve konuya spesifik eğitim almış hemşirelerden bilgi alınabilir.
