Britanya merkezli uluslararası ifade özgürlüğü üzerine çalışan insan hakları kuruluşu Article 19 yıllık raporunu yayınladı. Buna göre dünya nüfusunun yarısından fazlası ifade özgürlüğüne sahip değil. Kuruluşun kriz olarak tanımladığı ifade özgürlüğü açısından en kötü durumda olan nüfusun oranı yüzde 53. Bir başka deyişle 39 ülkeden dört milyarın üzerinde insan kendini özgürce ifade edemiyor. 2022’de ise bu oran yüzde 34’tü. Bu radikal artışın nedeni Hindistan’ın ifade özgürlüğünde kriz seviyesine geçmesi.
Article 19’un genel direktörü Quinn McKew ortaya çıkan vahim tabloyu şu sözlerle değerlendirdi: “Son 20 yılda hiçbir dönemde bu kadar çok insan fikrini dile getirme, özgür medyaya erişim, özgür ve şeffaf seçimlere katılma gibi açık toplumlarda yaşamanın faydalarından mahrum kalmamıştı.”
Rapordaki bu olumsuz tabloya rağmen umut veren örnekler de var. Jair Bolsonaro’nun iktidarı kaybetmesinin ardından Brezilya kısıtlı ifade özgürlüğünden açık kategorisine geçti. Bu durum değişimin mümkün olduğuna dair umut veren bir gelişme olarak yorumlanıyor.
Türkiye ise 161 ülke arasında ifade özgürlüğü bakımından 139’uncu sırada ve krizde kategorisinde yer alıyor. Adettendir, Türkiye’den daha iyi durumda olan ülkelere bakılır: Kamboçya, Sudan, Yemen, Bangladeş, Uganda…
Rapor ifade özgürlüğünün 25 göstergesine bakılarak hazırlanıyor ve 161 ülkede bu göstergeler takip edilerek her birine 0-100 arası bir puan veriliyor. Bu puanlama sonucu en kötüsü kriz, en iyisi açık olmak üzere beş ifade özgürlüğü kategorisi ortaya konuyor. İnternetten paylaşım yapmak, protestoya katılmak ve liderleri hesap verilebilir kılmak için gerekli bilgilere erişim gibi somut ve ölçülebilir göstergelere bakılıyor.
