Dünyanın en prestijli dergilerinden TIME, Türkiye’nin S-400 seçiminin pahalıya patladığını anlatan bir analiz yayımladı. Haberde özetle şunlara yer verildi:
“Türkiye, 2017’de Moskova ile 2,5 milyar dolarlık S-400 anlaşması imzaladı. O dönemdeki siyasi atmosfer, 2016 darbe girişimi sonrası derin güvensizlik ve NATO içindeki bazı müttefiklerle ilişkilerde yaşanan gerilimle şekillendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Patriot hava savunma sistemlerinin şartlarını kabul edilebilir bulmayınca Rus sistemine yöneldi.
Bu adım, kimi çevrelerde Batı’ya meydan okuma ve içeride millî duruşun simgesi olarak yorumlandı. Ancak sistemin NATO’nun entegre hava savunma yapısıyla uyumsuz olması, ileri teknoloji savaş uçaklarının gözetlenmesine ilişkin endişeleri artırdı.
F-35 programından çıkarılma ve yaptırımlar
S-400 anlaşması, Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programından çıkarılmasına neden oldu. Ankara, projeye 1,4 milyar doların üzerinde ödeme yapmış, aralarında Türk savunma şirketlerinin de bulunduğu birçok firma bu çalışmanın parçası olmuştu. Bu bütçe ve üretim katkısı karşılığında ne F-35’ler ne de üretimden pay alabildi. Böyleye doğrudan 9 milyar dolarlık bir kayıp da yaşandı.
Ayrıca 2020’de ABD, CAATSA (Amerika’nın Rakiplerine Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) kapsamında Türkiye’ye yaptırımlar uyguladı; bu karar savunma tedarik kurumunu ve belirli firmaları hedef aldı.
S-400 sistemleri, 2019’da Türkiye’ye ulaştı ancak ciddi şekilde kullanılmadı. 2020’de Sinop’ta bir test atışı gerçekleştirildikten sonra sessizce devre dışı bırakıldı ve fiilen operasyonel hale gelmedi. Bu da satın almanın sadece sembolik değeriyle kalıp askeri açıdan kullanılmayan bir donanıma dönüşmesine yol açtı.
Geri gönderme ve telafi konuşuldu
Bloomberg’in aktardığına göre Türkiye, Aralık 2025’te Türkmenistan’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmede S-400’lerin iadesi ve ödemenin telafi edilmesini gündeme getirdi. Kremlin’in yalanladığı bu gelişme Ankara’nın stratejisini yeniden gözden geçirdiğine işaret ediyor.
Washington yönetimi Türkiye’nin S-400’lerden tamamen vazgeçmesi halinde F-35 programına geri kabul edilebileceğini belirtiyor. Böyle bir adımın Ankara-Washington ilişkilerini ve savunma iş birliğini yeniden canlandırma potansiyeli var.
Bu süreç Erdoğan’ın 2017’deki milliyetçi söylemine dayalı siyasi çıkarlara önemli bir iç politika malzemesi sağlamış olsa da, şimdi tersine dönebilir riskler taşıyor. Kararın stratejik akılla mı yoksa siyasi hesaplarla mı alındığı Türkiye’de ve uluslararası arenada tartışılmaya devam ediyor.