Türkiye, yurtdışına kaçırılan eserlerin ülkeye iade edilmesi için hukuki ve dipolomatik mücadelesini sürdürüyor. İngiltere’deki British Museum, Fransa’daki Louvre Müzesi, Almanya’daki Bergama Müzesi, Amerika’daki New York Metropolitan Müzesi gibi yerlerde Türkiye’den kaçak yollarla götürülen yüzlerce eser sergilenmekte. Özellikle 18. yüzyıldan itibaren Batı’ya götürülen bu tarihi eserler yıllardır Amerikan ve Avrupalı müzelerde sergileniyor.
Kaçırılan eserlerin bu topraklara ait olduğunu kanıtlamak için devlet arşivlerince tasniflenen Osmanlı dönemine ait evrak, hem araştırmalara ışık tutuyor hem de muhatap ülke yetkililerine kanıt olarak sunuluyor. Hukuki süreçlerin tükendiği eser iadelerinde, muhataplara etik kurallar hatırlatılarak karşılıklı geliştirilen iyi niyetli ikili ilişkilerle iade süreçlerinin tamamlanması hedefleniyor. Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve emniyet birimlerinin işbirliğiyle iade süreçlerini yürütmekte.
1121 eser iade edildi
Birçok önemli eserin ait olduğu topraklara geri kazandırıldığı 2022’de, Karaman’daki Sidamara Antik Kenti’nde 140 yıl önce keşfedilen ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde sergilenen Sidamara lahdinin eksik parçası Eros başı, Londra’daki Victoria & Albert Müzesi’nden getirilerek yeniden yerine konuldu.
Anadolu’daki antik kentlerden yağmalanarak ABD’ye kaçırılan ve aralarında 1970’li yıllardan bu yana iadesi için çabalanan eserlerin de bulunduğu Lucius Verus heykeli, Attis ve Apollon heykelcikleri, Kusura tipi idol, düver pişmiş toprak levhası ve 4 parçalı sütunlu lahit yeniden Türkiye’ye kazandırıldı. Yine ABD’de, 14’ü milyarder Michael Steinhardt’ın antik sanat eseri koleksiyonunda yer alan 28 eserin de Türkiye’ye iadesi sağlandı.
Öte yandan, İstanbul’da ele geçirilen 5 altın sikke ile bir Türk koleksiyoncunun yurt dışındaki müzayededen kökenini bilmeden satın aldığı taş eser ait olduğu Irak’a, arasında 19. yüzyıla ait Kabe anahtarı, metal anahtar ve kilit ile Kabe anahtar çantası bulunan eserler de Mısır’a iade edildi. Sonuç olarak, 2022’de 11 farklı grupta 1121 eserin iadesi sağlanarak, ait oldukları topraklarda sergilenmeye başlandı.
Bir tanesi 7 bin yıllık: ABD, 12 tarihi eseri Türkiye’ye iade ediyor