Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) Süleymaniye kentindeki Çemê Rêzan bölgesinde kazı çalışması yapan arkeologlar, tarihi 13 bin 500 yıl öncesine uzanan bir yerleşim yeri keşfetti. Zeriz köyünde bulunan tarihi keşif, neolotik çağdan önceki döneme denk geliyor.
İngiliz kazı ekibi, Süleymaniye’deki bir ekiple beş yıldır bu bölgede ortak kazı çalışması yürütüyor. Süleymaniye Tarihi Yerler ve Eserler Genel Müdürü Kemal Rauf, ortaya çıkarılan bazı kalıntıların bu tarihi yerleşim yerindeki insanların nasıl bir hayat sürdüklerine dair bir takım ip uçları verdiğini belirterek, “Taşlardan aletler yaptılar, kemikten iğneler ve güzelik amaçlı kullanmak için bir takım eşyalar ürettiler” dedi.
Kazı ekibine başkanlık eden İngiltere Reading Üniversitesi’nde görevli Prof. Dr. Roger Martin’in aktardığına göre; mağaralardan gelen bir grup insan içerisinde su olan bu vadide geçici bir yerleşim yeri kurdu. Martin’e göre bölgeyi yaşanılır kılan unsur, su akan bir vadinin olması.
Bölgede yapılan kazılarda, o döneme ait taştan yapılmış eşyalar bulundu. Fotoğraf:Rûdaw
Mağaradan tarıma geçiş dönemi
Rûdaw’a konuşan Prof. Dr. Roger Martin kazıda ortaya çıkan kalıntıları inceleyerek o döneme dair yaşama dair bilgiler verdi: “İnsanlar buraya mağaralardan geldi. İçinden su akan bir vadi olması, burayı yaşanacak bir yer haline getiriyordu. Bu yeni bir dönemin başlangıcıydı. İnsanlar burada avlandı, eğlendi ve et yedi.” Yerleşim yerinin, insanlığın mağaralardan tarıma dayalı köy yaşamına geçiş öncesine ait olduğunu belirten Prof. Dr. Roger Martin, “Mağaralardan gelen insanlar, tarıma dayalı yerleşik yaşama geçmeden önce geçici bir dönem buralara yerleşerek, yaşadılar. Taşları yonttular ve kesici aletler yaptılar. Çünkü tarıma dayalı yerleşik yaşam öncesi bir dönemden bahsediyoruz” dedi.
Zeriz’deki bu yeni keşif sonrasında, bölgedeki eski yerleşim yerinin Çemçemal ilçesininin doğusunda yer alan Çermo (Charmo/Jarmo) bölgesindeki en eski tarım köyünden (M.Ö. 7000) ve Şarezur’daki Bestan köyündeki kalıntılardan daha eski olduğu da ortaya çıktı. Süleymaniye Tarihi Yerler ve Eserler Müdürlüğü’nün aktardığına göre; Süleymaniye’de 5 bin 300 tarihi bölgeden sadece yüzde 40’ında kazı çalışması sürdürülüyor.
