Yılın o vakti nihayet geldi. Nobel Edebiyat Ödülü açıklanacak. Edebiyat dünyasında heyecan dorukta. Takdir edesiniz ki heyecanın nedeni de bu yıl ödülü kime verileceği üzerine. Bu kadar prestijli bir ödülü kimin kazanacağını tahmin etmek çok kolay değil. Zira İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, adayları ve müzakereleri büyük bir gizlilikle yürütüyor. Öyle ki adayların isimleri ve adaylarla ilgili diğer bilgiler 50 yıl sonrasına kadar açıklanmıyor.
Lakin buna rağmen birtakım isimler öne çıkıyor. Can Xue, Ludmila Ulitskaja, César Aira, Héctor Abad Faciolince, Duong Thu Huong,Mircea Cartarescu, Jon Fosse, Ngugi Wa Thiong’o, Gerald Murnane, Anne Carson bu isimler arasında. Lakin özellikle Norveçli Jon Fosse, Kenyalı Ngugi Wa Thiong’o, Çinli Can Xue, Avustralyalı Gerald Murnane ve Romen Mircea Cartarescu’nun isimleri öne çıkıyor.
Öne çıkan beş yazarın dördü Türkçeye çevrildi
Jon Fosse.
– 1959 doğumlu Jon Fosse, Norveç’in en önemli oyun yazarlarından biri olarak kabul ediliyor. Roman, şiir ve öykü türlerinden eserleri var. “Oturup yazmaya başladığımda, hiçbir şeyin olmasını amaçlamam. Yazdıklarımı dinlerim ve ne olursa olsun olur” diyerek yazma sürecini anlatan yazarı, ödülü kazansın ya da kazanmasın okumak isteyenlere iyi haber. Yazarın Türkçeye çevrilmiş üç eseri var: Monokl Yayınları etiketiyle yayınlanan ‘Üçleme’, ‘Melankoli’, ‘Sabahtan Akşama.’
Ngũgĩ wa Thiong’o
– Ngũgĩ wa Thiong’o’ da Türkçeye çevrilmiş yazarlardan. 1938’de Kenya’da dünyaya gelen yazar, şu anda California Üniversitesi’nde Seçkin İngiliz ve Karşılaştırmalı Edebiyat Profesörü olarak görev yapıyor. Yazarın kitapları 30’dan fazla dile çevrildi ve kitaplara, eleştirel monografilere ve tezlere konu olmaya devam ediyor. Roman, öykü, oyun ve deneme türünde yazan Thiong o’nun, 1964’te üniversite öğrencisiyken yazdığı ‘Ağlama Çocuk’ Ayrıntı Yayınları etiketiyle birkaç hafta önce Türkçeye yayımlandı.
Can Xue
– Ödülün bir diğer favorisi ise asıl ismi Can Xiaohua olan Çinli yazar Can Xue. 1953 doğumlu Xue, kendi başına İngilizce öğrenmiş; Borges, Shakespeare ve Dante üzerine kitaplar yazmış. AFP’ye göre Xue bu senenin en güçlü adayı. Zira yazarın ismi Nobel Edebiyat Ödülü için daha önceki yıllarda da geçmiş. 2013’te yayımlanan ‘Yeni Milenyumda Aşk’ adlı romanı ile tanınırlığını artıran yazarın 100’den fazla kısa öyküsü var. “Hikayelerimi asla düzenlemem. Sadece bir kalem alıp yazıyorum ve her gün bir paragraf yazıyorum. Otuz yıldan fazla bir süredir, her zaman böyleydi. Güçlü bir aura ile çevrili olduğuma inanıyorum ve başarımın sırrı da bu” diyen yazarın eserleri henüz Türkçeye çevrilmedi. Eğer yarın ödülü kazanırsa, yazarın kitaplarını Türkçe okumak için biraz beklememiz gerekecek.
Gerald Murnane
– 84 yaşındaki Gerald Murnane, kendi hayatından yola çıkarak yazdığı yarı otobiyografik eserleri ile biliniyor. Daha önce Nobel Edebiyat Ödülü için isminin geçtiği biliniyor. En ünlü eseri ‘The Plains’ adlı romanı. New York Times, Avusturyalı yazarı “çoğu insanın hiç duymadığı, yaşayan en büyük İngilizce yazar” olarak tanımlamıştı.Yazarın Türkçeye çevrilmiş üç eseri var: ‘Düzlükler’, ‘Acı İçin Bir Şey: Bir Hipodrom Hatıratı’ ve ‘Bulutlarda Bir Ömür.’
Mircea Cartarescu
– Kazanırsa koşa koşa Türkçeye çevrilmiş bir kitabını okuyabileceğimiz diğer isim ise daha önce de Nobel Edebiyat Ödülü için ismi geçen, çağdaş Romen edebiyatının kült yazarı Mircea Cartarescu. ‘Victor’ adlı kahramanının cinsel kimliğiyle yüzleşme sancılarını anlattığı ‘Travesti’ romanı Türkçe de dahil olmak üzere pek çok dile çevrildi.
Popüler isimlerin şansı az
Nobel komitesinin ödülleri nasıl değerlendirdiğine dair açıklanmış kurallar yok. Fakat yıllar içinde hangi durumlarda, hangi yazarların öne çıkabileceğine ya da tam tersi şansı olmadıklarına dair tecrübe edilmiş bilgilere sahibiz. Mesela aynı ülkeden yazarların üst üste iki sene ödülü alma şansı çok az. Aynı şekilde popüler yazarların da ünlerinin, ödülü kazanma konusunda önlerine bir engel olarak çıktığı biliniyor. Bu nedenle 2023 Nobel Edebiyat Ödülü için ismi geçen, aralarında Türkçenin de olduğu pek çok dile çevrilmiş Haruki Murakami, Salman Rushdie, Karl Ove Knausgård, Margaret Atwood ve Stephen King gibi yazarların kazanma oranını düşük.
Bahislerde Jon Fosse ve Can Xue önde!
Yarın Nobel madalyası ve 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 26.5 milyon TL) ile ödüllendirilecek 2023 Nobel Edebiyat Ödülü’nün kazananı öğreneceğiz. Öne çıkan isimler olsa da komite her an bir sürpriz yapabilir. 2016’da Bob Dylan’ın Nobel Edebiyat Ödülü alması böylesi bir sürprizdi.
Nobel Edebiyat Ödülü’nün popülerliği bahis dünyasının da ilgisini çekiyor. Şimdiden kimin Nobel Edebiyat Ödülü alacağı üzerine bahisler açıldı. Bahis sitelerine bakıldığı zaman ise Norveçli yazar Jon Fosse ve Çinli yazar Can Xue’un en güçlü iki aday olduğu görülüyor. Üçüncü sırada Ngũgĩ wa Thiong’o’nun adı geçerken, Kenyalı yazarı, 84 yaşındaki Avusturyalı Gerald Murnane ve Romen Mircea Cartarescu izliyor.
