Dünyanın bilinen en eski On Emir tableti olarak değerlendiriliyor yaklaşık iki metre boyunda ve 52 kilo ağırlığındaki yazıtlı tablet. Oysa 1913 yılında Osmanlı döneminde bugünkü İsrail’in güney kıyısındaki Hicaz Demiryolu inşaatı sırasında bulunan bu tablet değeri anlaşılamadığı için 30 yıl boyunca kaldırım taşı olarak kullanıldı.
İşte bu tablet Sotheby’s’de satışa çıktı. 1 milyon ila 2 milyon dolar arasında bir fiyata alıcı bulması bekleniyordu. Ama beklentilerin çok ötesinde bir rakamla satıldı: 5 milyon dolar.
Müzayedede 10 dakikadan fazla süren yoğun bir teklif verme süreci yaşandı ve sonunda tablet anonim bir alıcı tarafından alındı. Sotheby’s’e göre alıcı, tableti halka açık bir şekilde sergilenmek üzere bir İsrail kurumuna bağışlamayı planlıyor.
Tablete dair şüpheler var
Sotheby’s tabletin MS 300 ila 800 yılları arasına ait ve bilinen en eski On Emir tableti olduğunu iddia ediyor. Ancak uzmanlar bu tespite mesafeli. DePaul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sanat, Müze ve Kültürel Miras Hukuku Merkezi Müdürü Patty Gerstenblith, “Tablet belgelenmiş bir arkeolojik kazı sırasında keşfedilmediği gibi nesnel olarak doğrulanabilir bir kökeni yok. Hikayenin birkaç unsuru, örneğin öneminin onlarca yıl boyunca fark edilmemesi, inandırıcılığı zorluyor gibi görünüyor” diyor.
George Washington Üniversitesi Klasik ve Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü başkanı Christopher A. Rollston, insanların bir buçuk asırdan uzun süredir modern yazıt sahteciliği ürettiğini söylüyor ve “Sotheby’s, On Emir tabletinin yaklaşık 1.500 yıllık olduğunu belirtiyor. Ancak bunun bilinmesi mümkün değil. Sonuçta, bunlar arkeolojik bir kazıda bulunmadı. Bunları gerçekten kimin bulduğunu bile bilmiyoruz” diyor.
Uzun yıllar kaldırım taşı olarak kullanılan tabletin hikayesine gelince:. Tabletin değerini 1943’te Jacob Kaplan tarafından anlaşılıyor. 1947’de Yahudi Filistin Araştırma Derneği bülteninde tabletle ilgili bir yazı yayınlanınca İsrailli antika satıcılarının eline geçmeden önce birkaç kez tablet el değiştiriyor. Sonra da Brooklyn’deki Yaşayan Tevrat Müzesi’ne giriyor. 2016’da koleksiyoncu Mitchell S. Cappell tableti 850 bin dolara satın alıyor. Yakın zamanda müzayedeye çıkarmaya karar verince de tablet herkesin gündemine giriyor.
