Homeros usulü teleme peyniri yapalım mı: Yeni sağılmış keçi sütüne bir iki damla incir sütü damlatın ve yoğurt kıvamını alana kadar birkaç dakika çırpın. İşte bu kadar pratik. İyonyalı ozan telemenin tarifini Yunan mitolojisinin en meşhur hikayelerinden Truva Savaşını anlattığı İlyada Destanında vermiş. Peki bunu bugün ortaya çıkaran kim?
İlyada’da gastronominin izleri
Çanakkale’deki Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük İlyada’da gastronomiye ilişkin neler olabileceğine yönelik çalışma yaparken telemenin tarifine rastladıklarını anlatıyor: “İlyada’da ‘savaş tanrısı’ Ares’in yaralanmasının ardından ne kadar hızlı iyileştiğini göstermek için Homeros bir örnek veriyor. Diyor ki ‘Ak süte incirin sütünü damlatırsın, karıştırırsın ya hani ve çabucak göz önünde mayalanıverir hemen’… Bunu gördüğümüzde incirin sütüyle süt mayalanır mı diye çok şaşırdık ve hemen bir araştırmaya girdik.”
Anadolu’da ‘çobanaşı’ olarak da bilinen telemeyi önce kendileri yapmayı denemiş. Gölcük “Keçi sütünü incir sütü damlatarak ya da incirin yapraklı dalını kullanarak mayaladık. Sadece beş dakika içinde mayalandı. Homeros’un destanında bahsedilen 2 bin 750 yıllık tarifle teleme yaptık. Anadolu’daki telemenin tarifinin 2 bin 750 yıllık Homeros metninde yer aldığı bugüne kadar bilinmiyordu. Dolayısıyla bu yeni bir keşif oldu.”
Rıdvan Gölcük incir sütünün lateks gibi bir nevi yapıştırıcı işlevi gördüğünü, keçi sütünü kestirenin de bu madde olduğunu söylüyor. Bugün daha modern tekniklerle yapılsa da Adana, Hatay, Mersin civarındaki Anadolu Yörükleri yoğurtla peynir arasında bir kıvamı olan, şeker ve balla tatlandırılan teleme peynirini sık tüketiyor.
Sadece keçi sütüyle
Rıdvan Gölcük telemenin sadece keçi sütüyle yapıldığını vurguladıktan sonra bölgedeki keçi popülasyonuna da dikkat çekiyor: “Kazı sonuçları bize hayvan buluntularının yüzde 50’sinden fazlasının keçilere ait olduğunu gösterdi. Gökçeada’da hayvan buluntularının yüzde 75’i keçi. Bu bölge keçiyi ve keçi sütünü çok iyi tanır. Şimdiki amacımız Homeros’un bu tarifini Anadolu gastronomisinde tanıtmak. Çünkü bu sihir gibi bir şey.”