İstanbul’da herhangi bir canlı müzik mekanına gittiğinizi ve Ezhel’in ‘Şehrimin Tadı’, Kenan Doğulu’nun ‘Çakkıdı’ ya da Tarkan’ın ‘Acımayacak’ şarkılarının gittiğiniz mekanda çalınmasının yasak olduğunu hayal edin. Yasak gerekçesi ise şarkıların cinsiyetçi ya da uyuşturucu madde kullanımını teşvik ettiği iddiası.
Neyse ki Türkiye’de böyle bir uygulama yok ancak Meksika’nın kuzeyindeki Chihuahua eyaletinde Bad Bunny, Eminem gibi isimlerin şarkılarını dinlemeyebilirsiniz. Çünkü eyalet yöneticileri canlı müzik mekanlarında, canlı müzik mekanlarında kadın düşmanı sözleri(mizojini) yasakladı. Mizojoni kavramı, kadınlara karşı var olan düşmanlık, nefret, kadınların aşağılanması veya cinsiyet özelliklerinden dolayı küçümsenmesi, cinsel bir obje olarak görülmesi (nesneleştirilmesi), kadınlara karşı her türlü şiddetin meşrulaştırılması, kadın bedeninin metalaştırılması olarak tanımlanıyor.
Bu karar, şarkı sözlerinde kadına şiddeti sıradanlaştıran, önünü açan ya da teşvik eden ifadelerin önüne geçmek ve şiddetin yaygınlaşmasının önüne geçmek için alındı. Belediye meclisine bu kararı getiren Pan Partisi’nden Patricia Ulate, “sert gerçeklerin”, kadına yönelik ciddi şiddet ve süregelen bir erkeklik kültürünü içeren durumların, cinsiyete dayalı şiddetin teşvikine karşı harekete geçmeye teşvik ettiğini söyledi.
‘Bir müzik türünü hedef göstermiyoruz ama atılacak her adım önemli’
Chihuahua ülkede kadına yönelik şiddet oranın en yüksek olduğu beş eyaletten biri. Belediye başkanı Marco Bonilla, şiddeti bir pandemi olarak tanımladı ve şehir polisine gelen her 10 aramadan yedisinin ev içi şiddetle ilgili olduğunu açıkladı. Bu nedenle kadınları nesneleştiren ve cinselleştiren canlı müziğin şiddet olarak kabul edileceğini söyledi. Aynı zamanda Chihuahua kadın, aileler ve cinsiyet eşitliği şehir komisyonunun başkanı olan Ulate, “Bu durumları ortadan kaldırmaya katkı sunan her adım önemlidir” diyerek kararı açıkladı. Öte yandan bu kararın herhangi bir müzik türünü hedef göstermek için tasarlanmadığı da vurgulandı.
Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador, geçen ay müzisyenlerin “istediklerini söyleme” hakkını onayladı, ancak şiddeti ve uyuşturucu kullanımını yücelten sanatçıları eleştirdi. Şarkı sözlerinden hareketle örnek verdi, “Ekstazi haplarının iyi olduğunu ve 50 kalibrelik bir silahları olduğunu, kahramanlarının en ünlü uyuşturucu kaçakçıları olduğunu” söyleyenlerin karşısında sessiz kalmayacaklarını söyledi.
‘İşe yaramaz ve gerici’
Bu kararı eleştiren ve gerici bulanlar da var. Milletvekili Francisco Sánchez bu isimlerden biri. Kararı “işe yaramaz ve gerici” olarak nitelendirdi, özgürlüğe ve düşünce özgürlüğüne aykırı olduğunu söyledi.
Kadınlara yönelik şiddetin yüksek oranda olduğu Chihuahua’da 2015’te suç teşvik eden şarkıların kamu etkinliklerinde çalınmasını yasaklanmıştı. Popüler müzik grubu Los Tigres del Norte bu yasaya uymadığı için 2017’de para cezasına çarptırılmıştı. Yeni yasa belediye tarafından düzenlenen etkinliklere uygulanacak. Kuralı ihlal edenler ise yaklaşık 55 bin sterlinlik para cezasıyla karşı karşıya kalacak. İyi haber, cezalardan elde edilen gelir belediyenin kadın programlarına ve kadın sığınma evlerine bağışlanacak.
Kadına yönelik şiddetin ‘merkezi’
Amnesty International, 11 Ağustos’ta, son 10 yılda Chihuahua eyaletinde kadına yönelik şiddet hakkında açıklama yaptı. Yetkililere göre, eyalette hala 70 kadın kayıp durumda. Ancak diğer kaynaklar, 1993’ten bu yana kayıp olan kadınların sayısını yaklaşık 400 olarak belirtiyor. Amnesty International’ın yaptığı araştırma, bu kadınların birçoğunun kaçırıldığını, cinsel saldırıya uğradığını, işkence gördüğünü ve öldürüldüğünü gösteriyor.
Türkiye’de para cezası yok gözaltı var
Türkiye şarkı sözleri nedeniyle başı derde giren müzisyenlere yabancı değil. 2018’de rap şarkıcısı Ezhel, “uyuşturucu kullanımını özendirdiği” gerekçesiyle gözaltına alınmış daha sonra tutuklanmıştı. Bir diğer rap şarkıcısı Şanışer ise 2019’da şarkısında geçen sözler nedeniyle gözaltına alınmıştı.
Son dönemde şarkıcı Asya Alizade hakkında, kliplerinde uyuşturucu madde kullanımını özendirmek suçundan İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılmış, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri, Asya Alizade’nin kliplerini incelemeye almıştı.
