Türk dilinin en değerli eserlerinden ‘Dîvânu Lugâti’t-Türk’, 951 yaşında. İlk Türkçe sözlük olarak kabul edilen Kaşgarlı Mahmut’un kaleme aldığı tarihi eser, Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından yeniden basıldı. 951 yaşındaki Türk dilinin ilk sözlüğü olan eser, öz Türk kültürünün hatırlanmasında önemli bir referans kaynağı olarak raflarda yerini aldı.
11’inci yüzyılda Türklerin özellikle İç Asya’da yaşadığı şehirleri gezerek karşılaştığı lehçeleri detaylı bir şekilde öğrenen Kâşgarlı Mahmut, öğrendiği kelimeleri ve atasözlerini karşılaştırmalı olarak bu sözlükte topladı. Türkçenin kültürel derinliğinin ortaya konulduğu sözlük, Türk alfabesindeki sıraya göre hazırlandı.
Araplara Türkçeyi öğretmek için yazılmıştı
Kaşgarlı Mahmud tarafından Araplara Türkçeyi öğretmek ve bu dilin Arapça kadar zengin yapıda olduğunu göstermek amacıyla yazılan kitap, Mustafa Ç. Kaçalin tarafından Türkçeye kazandırıldı. Neredeyse bin yıllık bir geçmişe sahip olan kitabın en dikkat çekici yönlerinden biri de Türklerin tarihsel süreçte yaşadığı coğrafyayı gösteren bir haritaya da sahip olması. Kitapta aynı zamanda 800 civarında kelime, deyimler, atasözleri ve şiir, Arapça çevirileriyle paylaşılıyor.
Kaşgarlı Mahmut’un Malazgirt Savaşı’ndan bir yıl sonra yani 1072’de yazmaya başladığı ve beş yıllık çalışması sonrası 1077’de tamamladığı eseri, günümüzdede Türkçenin gelmiş geçmiş en önemli referans kaynaklarından biri olarak kabul ediliyor. Türk kültürünün, mitolojisinin ve düşünsel dünyasının da incelendiği bu eserde dönemin tıbbi birikimi ve tedavi yöntemlerine dair veriler de yer alıyor.
Yüz yıldan uzun bir ömür yaşayan ve 1105’te hayatını kaybeden Kaşgarlı Mahmut’un mezarı günümüzde Çin’in Pakistan sınırı yakınındaki Opal kentinde bulunmaktadır. Karahanlı Devleti’nin soylularından biri olan Kaşgarlı Mahmut, Arapça dışında Farsça da biliyordu.
