Biyoloji dalında dünyanın en iddialı araştırma programlarından İnsan Hücresi Atlası projesi kapsamında insan bedeninin kök hücreden nasıl deri hücreleri ürettiği keşfedildi. Bilim insanları laboratuvar ortamında az miktarda insan cildi üretmeyi başardı.
Nature dergisinde yayımlanan araştırmanın bulgularının cildin yaşlanmasını geciktirmeye yardımcı olabileceği, cilt nakli için hücre üretimi ve yara izlerinin önlenmesinde kullanılabileceği düşünülüyor.
Uluslararası işbirliğine dayalı araştırma projesi İnsan Hücre Atlası sağlıklı bir insan vücudunda tüm hücre türlerinin haritasını çıkarmak, sağlık ve tıp alanında önemli ilerlemeler kaydedilmesini sağlamak üzere 2016 yılında kurulmuştu.
BBC’nin haberine göre projenin liderlerinden Prof. Muzlifah Haniffa “Cildi manipüle edip yaşlanmayı önleyebilirsek daha az kırışıklığımız olacak” diyor: “Hücrelerin ilk gelişiminden itibaren yetişkinlikteki yaşlanmaya kadar değişimlerini anlayabilirsek ‘Organları nasıl canlandırabiliriz, kalbi, cildi nasıl gençleştirebiliriz gibi sorulara cevap bulabileceğiz.”
Cildi oluşturan kök hücrelerin komuta dizini deşifre ettiler
Araştırmada vücudun en büyük organı olan cildi oluşturmak için hangi genlerin ne zaman ve nerede devreye girdiği tespit edildi. Bir başka ifadeyle insan cildini oluşturmak için kök hücrelerin kullandığı komuta dizisini ortaya çıkardı.
Fetüsün cildinin hiç iz kalmadan iyileştiği bilim insanları tarafından biliniyordu. Son keşif bunun nasıl olduğunu da anlayıp detaylandırıyor. Bir sonraki araştırma alanı bu sistemin cerrahi prosedürlerde kullanılması ve yetişkin cildine kopyalanması olacak.
Bir diğer önemli gelişme de bilim insanlarının bağışıklık hücrelerinin derideki kan damarlarının oluşumunda kritik bir rol oynadığını keşfetmesi oldu. Bunu da laboratuvarda taklit etmeyi başardılar. Genleri aktif ve pasif hale getiren kimyasalları doğru zamanda, doğru yerde kullanarak kök hücrelerden üretilen ciltten küçük tüyler bile çıktı.
Amaç tekniği mükemmelleştirmek
Prof. Haniffa’ya göre nihai amaç tekniği mükemmelleştirmek. “İnsan cildinin nasıl yapıldığını biliyorsak, doku nakliyle bunu yanık hastaları için kullanabiliriz. Ya da saç kökleri oluşturabilirsek kel insanların saçlarının çıkmasını sağlayabiliriz” diyor.
Laboratuvardaki deri kalıtsal cilt hastalıklarının nasıl geliştiğini anlamak ve olası yeni tedavileri test etmek için de kullanılabilecek.
100 milyon hücreyi analiz ettiler
İnsan Hücresi Atlası projesi başladığından bu yana geçen sekiz yılda vücudun farklı uzuvlarından 100 milyon hücreyi analiz etti. Beynin, akciğerin taslak atlaslarını üretti. Araştırmacılar böbrek, karaciğer ve kalp üstünde de çalışıyor.
İnsan Hücresi Atlası Konsorsiyumu’nun kurucularından ve liderlerinden Cambridge Üniversitesi Profesörü Sarah Teichmann’a göre bir sonraki aşama ayrı atlasları bir araya getirmek: “İnanılmaz heyecanlı çünkü bize fizyoloji, anatomi konularında yeni içgörüler sağlıyor ve insanlarla ilgili anlayışımızı ilerletiyor. Kendimiz, dokularımız, organlarımız ve bunların nasıl çalıştıkları hakkında kitapların baştan yazıldığını göreceğiz.”