İlaç sektöründe yılın olayı diyabet tedavisinde ve kilo vermede kullanılan iğnelerdi. Birkaç sene öncesine kadar Hollywood yıldızlarının “gizli” zayıflama formülüyken bu yıl büyük bir hızla yaygınlaşan iğnelerin en bilineni Ozempic.
Ozempic, Wegovy, Saxenda, Victoza gibi farklı ticari isimlerle satılsa da hepsinin arkasında Danimarkalı ilaç şirketi Novo Nordisk var. Novo Nordisk’in CEO koltuğunda ise Lars Fruergaard Jørgensen oturuyor.
İngiltere’nin prestijli ekonomi ve iş dünyası gazetesi Financial Times (FT), 57 yaşındaki Lars Fruergaard Jørgensen’i yılın kişisi seçti ve hakkında bir portre yazısı yayımladı.
Domuz çiftliğinde büyüdü
Gazete Jørgensen’ın alışıldık CEO profilinden farklı olduğunu söylüyor: “Rakiplerinin çoğu toplantılara özel jetlerle giderken, o tarifeli uçak kullanıyor. Büyük anlaşmalar yapan gösterişli CEO’lar gibi değil. Uzun boylu, zayıf, düşünceli. Her şeyi abartısız.”
Lars Fruergaard Jørgensen Danimarka topraklarının büyük kısmını oluşturan Jutland bölgesinde bir domuz çiftliğinde büyüdü. Küçük yaşlardan itibaren çiftlikteki işlerin ucundan tuttu.
Novo Nordisk’teki kariyerine 1991’de sağlık ve planlama departmanında ekonomist olarak başladı. Hollanda, ABD, Japonya ofislerinde çalıştıktan sonra tekrar merkeze döndü. Şimdi de toplumu, kamu maliyesini ve gıda ile ilişkimizi derinden değiştirebilecek bir yeniliğe öncülük ediyor.
Kalp ve Alzheimer ilaçları da umut veriyor
Bugüne kadar obezite ile ilgili tek etkili tedavi yöntemi pahalı ve bazen de riskli olabilen obezite cerrahisiydi. Novo Nordisk’in ilaçları oyunun kuralını değiştirdi. Obezitenin ve buna bağlı hastalıkların 2030 yılına kadar tahminen 1 milyar insanı etkileyeceği tahmin ediliyor. Konu sadece obezite de değil. Şirket kalp krizlerini önlemeye yardımcı olabilecek hatta beyindeki iltihaplanmayı azaltarak Alzheimer’ı tedavi edebilecek ilaçlar üzerinde çalışıyor. Yapılan deneyler umut veriyor.
Çok uluslu banka Barclays, obezite için kullanılan Wegovy’nin satışlarının bu yıl 4,2 milyar dolara ve gelecek yıl 7,3 milyar dolara ulaşacağını tahmin ederken, diyabet için tasarlanan ancak genellikle obezite için reçete edilen Ozempic’in 2023’te 13,3 milyar dolara ve 2024’te 16,5 milyar dolara ulaşacağı öngörüyor.
Bu finasal başarı Novo Nordisk’i Louis Vuitton ve Moët & Chandon’un üreticisi lüks şirketler grubu LVMH’nin de önüne geçirerek Avrupa’nın en değerli şirketi haline geldi.
Bu başarıda şirketin sabırla ve ısrarla dönüşümsel inovasyon modelini uygulayan CEO Jørgensen’in büyük payı var.
Kano yaparken düşünüyor
Jørgensen işe elektrikli arabasıyla gidip geliyor, düşünmek için evinin yakınındaki gölde kano yapıyor. Silikon Vadisi yöneticileri gibi “dünyanın dertlerine deva olma” iddiasıyla göz boyamaya çalışmıyor ama yaptıklarıyla olumlu paradigma değişiklikleri için bir şans yakaladıkların ciddiyetle inanıyor: “Başarılı olmak için büyük bir sorumluluk hissediyorum, çünkü bir endüstri ve şirket olarak yaşlanan nüfus, kronik hastalıklar gibi bazı büyük toplumsal sorunları çözmenin anahtarının bir kısmına sahip olduğumuzu düşünüyorum.”
Novo Nordisk’i bekleyen bir dizi risk de var: İlaçların gördüğü ilgi arz sıkıntısına neden oldu ve bir karaborsa oluştu. Yan etkiler konusundaki endişeler tamamen giderilmiş değil. Rakip şirket Eli Lilly daha düşük bir fiyattan satılacak kendi obezite ilacı için onay aldı.
Elon Musk şirketi neden satın alamaz?
Novo Nordisk’in diyabet ve obezite ilaçları üzerinde çalışmaya başlaması tesadüfen Jørgensen’in şirkete başladığı 1991 yılına denk geliyor. Yani bugünkü başarının temelleri 32 yıl önce atılmış. Bu uzun vadeli düşünebilme imkanı şirketin sıra dışı sahiplik yapısından kaynaklanıyor.
Başlangıçta Nordisk Insulinlaboratorium olarak adlandırılan şirket 1923 yılında Danimarkalı Nobel ödüllü August Krogh, eczacı August Kongsted ve bilim adamı Hans Christian Hagedorn tarafından kuruldu. İnsülini keşfeden Kanadalı bilim insanları bu şirkete insülini İskandinavya’da üretme izni verdi, ancak bir şartla: Satıştan elde edilen gelirin yeniden araştırmaya yatırılacaktı.
Böylece Novo Nordisk Vakfı kuruldu ve şirketin büyümesi sayesinde şu anda varlıkları bakımından dünyanın en büyük hayırsever vakfı haline geldi. Vakfın servetini yöneten Novo Holdings, Novo Nordisk’in oy haklarının yüzde 77’sine sahip. Yani bugün Elon Musk da gelse Novo Nordisk’i satın alamaz!
Eski arkadaşı Bent Dalager, Jørgensen’in çiftlikte geçen çocukluğunun onu sabırlı bir lider yaptığını düşünüyor. “Büyümek tohumları atmakla başlar, aradan zaman geçer ve oradan bir şeyler çıkar. İlaç sektöründe sabır çok işe yarar.”