Dünya Covid 19 salgınının ardından büyük bir hastalık travması yaşıyor. Covid 19 sonrasında birçok bakterinin yeni bir salgına neden olacağı endişesi ilk günkü kadar yoğun olmasa da yer yer karşımıza çıkıyor. Bunlardan biri adını sık duyduğumuz Salmonella. Salmonella, tifo, paratifo ve gıda zehirlenmesine yol açabilen, çubuksu, Gram-negatif bir enterobakteri cinsi. Birçok türü olan bu bakteri normalde hayvansal gıdalarla gündeme geliyordu, bu sefer konuşulma şekliyse hayli garip: Salatalık.
Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) 54 kişinin hastaneye kaldırılmasına neden olan ülke çapındaki salmonella salgınına salatalıkların neden olup olmadığını araştırıyor. Çarşamba günü web sitesinde yayınlanan bir bildiride kurum verilerin Salmonella ile kontamine olmuş salatalıkların salgını oluşturan 162 hastalıktan sorumlu olabileceğini gösterdiğini söyledi. Şu ana kadar salatalıkların sorumlu tutulduğu vakalarda ölüm yaşanmadı.
FDA verilerine göre hastalık bildirenlerin çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor.
Üretici mercek altında
Salgın alarmının ardından bir salatalık üreticisi de mercek altına alındı. Hakkında soruşturma açılan üretici ürünlerin artık satın alınamayacağını ve şu an marketlerde satılan salatalıkların geri çekilenlerden farklı olduğunu iddia etti.
Florida merkezli Fresh Start Produce “Tüketici güvenliğine öncelik veriyoruz ve FDA’nın salgının nedenine ilişkin soruşturma sonuçlarını bekliyoruz. Geri çağrılan ürünümüz için test sonuçlarını beklerken sağlık yetkilileriyle iletişimi sürdürüyoruz” açıklaması yaptı.
Yapılan testler sonucunda soruşturma kapsamında toplanan bir salatalıkta salmonella tespit edildi ve bu üreticinin ürünlerini marketlerden çekmesiyle sonuçlandı. FDA bu salmonella türünün insanları hasta eden türle aynı olup olmadığını görmek için başka testler yapıldığını da belirtti.
Potansiyel olarak etkilenen salatalıklar Fresh Start tarafından ABD içinde 14 eyalette satıldı, ancak FDA toptancıların bunları başka eyaletlere de göndermiş olabileceğinden şüpheleniyor. Salgınla bağlantılı hastalıklar toplam 25 eyalette ve Columbia Bölgesi’nde rapor edildi. FDA ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri FDA’nın bağlantılı olabileceğini söylediği 23 eyalette 158 hastalığın görüldüğü bir salmonella braenderup enfeksiyonu salgınını da araştırıyor. FDA “İki salgın hastalıkların nerede ve ne zaman meydana geldiği ve hastaların demografik özellikleri dahil birçok benzerliği paylaşmaktadır” dedi.
Hastalığın belirtileri neler?
Salmonellanın belirtileri arasında ishal, mide bulantısı, kusma ve ateş yer alıyor. Vakaların çoğunda birkaç günde belirtiler ortadan kalkarken özellikle küçük yaşta ve bağışıklık sistemi zayıf olanların zaman zaman hastaneye kaldırılması gerekebiliyor.
Nasıl Bulaşır?
- Kaynağı bilinmeyen kontamine (bakteri bulaşmış olan) suların içilmesi ve kullanılması,
- İnsan ve hayvan atıklarının uygun şekilde bertaraf edilmemesi ve bunların kaynak sularına karışması
- İçme ve kullanma sularının yeterince klorlanmaması
- Salmonella taşıyan ve iyi pişirilmemiş et, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi gıdaların tüketilmesi
- Pastörize edilmemiş süt, peynir tüketimi
- Kontamine (kirli) çiğ sebze ve meyve, baharat ve çerezlerin tüketimi
- Hasta kümes hayvanları ile temas
- Özellikle yılan, kaplumbağa, kertenkele gibi sürüngenler, kurbağalar, kuşlar ve civciv gibi evcil hayvanlarla temastan sonra hijyen kurallarına uyulmaması.
- Bakteri hasta insanlardan diğer insanlara da bulaşabilir.
Sağlık Bakanlığı’nın sitesinde yer alan bilgilere göre tüm yaş grupları bu bakteriye karşı risk altında. Ancak bazı kişilerin daha da dikkatli olması gerekiyor: Bebekler, yaşlılar, hamile ve emziren kişiler ve bağışıklık sistemi yetersizliği olan kişiler.
Nasıl korunulur?
Yine Sağlık Bakanlığı’nın paylaştığı bilgilere göre salmonelladan korunmanın yolu suların iyi klorlanması, kaynatılması, gıdaların iyi pişirilmesi ve pastörizasyon. Ayrıca korunma amacıyla dikkat edilmesi gereken önemli maddeler de şöyle:
Güvenilir su kullanımı;
- İçme ve kullanma suyu olarak klorlanmış şebeke suyu tercih edilmeli,
- Kaynağı bilinmeyen ve klorlanmamış suları tüketmemeli,
- Zorunlu durumlarda 10 dakika kaynattıktan sonra kullanılmalıdır.
- Kişisel hijyen kuralarına uyum ve el yıkama alışkanlığı;
- Eller yemekten önce ve sonra mutlaka su ve sabunla yıkanmalı
- Eller tuvaletten önce ve sonra mutlaka su ve sabunla yıkanmalı
- Civciv ve ördek yavrularının bağırsaklarında taşınan salmonella hayvanın çevresi ve tüm vücut yüzeyinde bulunabilir.
- Sadece tutma, sarılma ile de bakterilere maruz kalınabilir. Sürüngenler de (kaplumbağa, iguanalar, kertenkele vb.) salmonella taşıma olasılığı yüksek hayvanlar. Evcil de olsa tüm hayvanlar ile temastan sonra eller mutlaka su ve sabunla yıkanmalıdır.
Güvenilir gıda tüketimi;
- Çiğ ya da az pişmiş yumurta, et veya kümes hayvanları, kabuklu deniz ürünleri ve pastörize edilmemiş süt gibi yüksek riskli gıdalar iyice pişirildikten sonra tüketilmeli,
- Çiğ yumurta ile yapılan ev yapımı soslar (mayonez vb.) kullanmaktan kaçınılmalı,
- Çiğ et ya da kümes hayvanları ile temas ettikten hemen sonra su ve sabun ile eller, mutfak çalışma yüzeyleri ve kullanılan mutfak eşyaları yıkanmalı,
- Çapraz bulaşmayı önlemek için buzdolabında ya da derin dondurucuda çiğ et, tavuk ve deniz ürünleri diğer gıdalardan ayrı bir yerde tutulmalı,
- Mümkünse, mutfakta iki kesme tahtası (çiğ et için ayrı, meyve ve sebze için ayrı bir kesme tahtası) bulundurulmalı, önceden çiğ et için kullanılmış ve temizlenmemiş bir yüzey üzerine pişmiş yiyecek konmamalı,
- Dondurulmuş gıdaları çözündükten hemen sonra pişirmeli ve tüketmeli, tekrar dondurulmamalıdır.
Salmonella enfeksiyonlarına yönelik aşı olsa da bunların koruyuculuğunun yüksek olmadığına dikkat çekiliyor.
