İklim kriziyle şiddeti ve sıklığı artan sıcak hava dalgalarına bağlı yaşanan can kayıpları işçilerin sağlığı ve güvenliği için yeni önlemler alınması gerektiğini ortaya koyuyor.
AA’nın Dünya Çalışma Örgütü (ILO), ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarından derlediği bilgilere göre küresel ısınma sonucu sıcaklıklardaki artış özellikle dışarıda çalışmak zorunda olan işçilerde sağlık sorunlarına neden oluyor.
Sıcağa maruz kalma süresi yüzde 35 arttı
ILO’nun “İklim Değişikliğinin İş Sağlığı ve Güvenliğine Etkileri” başlıklı raporuna göre her yıl dünyadaki işçilerin yüzde 70’i yani yaklaşık 2,4 milyar işçi aşırı sıcaklara maruz kalıyor. 2000-2020 yıllarına ait veriler karşılaştırıldığında işçilerin aşırı sıcak havalara maruz kalma sürelerinde yüzde 34,7 artış oldu.
Sıcaklıklardan en çok etkilenen gruplar arasında tarım işçileri, hizmet sektöründe çalışanlar, inşaat işçileri, çöp toplayıcılar, ulaşım, turizm ve spor alanında çalışanlar öne çıkarken en sık rastlanan sağlık problemleri sıcaklık stresi, sıcak çarpması, rabdomiyoliz, kalp damar hastalıkları, böbrek hastalıkları ve fiziksel yaralanmalar şeklinde sıralandı.
Her yıl yaklaşık 395 milyon meslek kazasının 22,8 milyonunda ve iş kazaları sonucu meydana gelen yaklaşık üç milyon ölümün 18 bin 970’inde aşırı sıcakların etkisi bulunuyor.
Ultraviyole ışınları nedeniyle her yıl yaklaşık dokuz milyon can kaybı
Yaklaşık 1,6 milyar işçi güneşten gelen ultraviyole ışınlara maruz kalırken en çok tarım ve inşaat işçileri, cankurtaranlar, enerji dağıtım sektörü çalışanları, kargo taşımacılığı yapanlar ve liman işçileri için sağlık riski var. Bu işçilerde daha çok cilt hastalıkları, akut göz hasarı, zayıflamış bağışıklık sistemleri, pterygium (göz eti), katarakt, cilt kanseri gibi sağlık problemlerine rastlanıyor ve her yıl 8 bin 960 işçi ultraviyole ışınların etkili olduğu hastalıklar sonucu hayatını kaybediyor.
AA’nın ILO, EPA, WHO verileriyle hazırladığı grafik.
Hava kirliliği bir milyona yakın işçi ölümüne neden oluyor
Hava kirliliğinden en çok ulaşım sektörü çalışanları ile itfaiye görevlileri etkilenirken açık havada çalışan 1,6 milyar işçi kanser, solunum yetmezliği ve kalp damar hastalıklarına yakalanma riski altında bulunuyor. Dünya genelinde her yıl 860 bin çalışan hava kirliliği ile bağlantılı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor.
İklim değişikliğinin tetiklediği bulaşıcı hastalıklar çalışanların sağlığını tehdit eden bir başka problem olarak öne çıkıyor. Bunlar arasında sıtma, laym hastalığı, dang humması, şistozomiyaz, şark çıbanı (layşmanyaz), chagas hastalığı ve uyku hastalığı en çok çiftçileri, orman işçilerini, bahçıvanları, boyacıları, çatı ustalarını, döşemecileri, inşaat işçilerini ve itfaiyecileri tehdit ediyor. Her yıl meslekle ilintili 15 bin 170 ölüm vakasının nedeni bulaşıcı hastalıklar olarak gösteriliyor.
Hangi önlemler alınmalı
Açık havada çalışanların yeterince su içebilmesi, ihtiyaç duyulan araya çıkabilmeleri ve mümkün olduğunca gölge alanlarda işlerini yapabilmeleri hastalıklardan korunmada kritik rol oynuyor. Bu noktada iş verenlerin yapılan iş sırasında tetiklenebilecek hastalıklara karşı tedbir alması ve çalışanları karşılaşılabilecek riskler noktasında eğitmesi gerekiyor.
Dış ortamda yürütülen işler için hava kalitesinin sürekli kontrol edilerek gerekli önlemlerin alınması, aynı şekilde iç mekan hava kalitesinin çalışanların sağlık koşullarını destekleyecek şekilde iyileştirilmesi ve yeterli havalandırma ve nem kontrollerinin sık sık yapılması önem taşıyor.
Hastalık taşıyabilecek böceklerden korunmak amacıyla dışarıda çalışan işçilere doğru iş kıyafeti sağlanması gerekirken tarımsal ilaç maruziyetinin en aza indirilmesi de yine işverenin alabileceği önlemler arasında.
İş saatlerine etkisi potansiyel etkisi
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından paylaşılan ‘Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2023’ raporuna göre aşırı sıcaklar iş verimliliği ve çalışılabilecek zamanları etkileyerek işçilerin gelir kaybı yaşamasına yol açıyor.
Aşırı sıcaklara maruz kalma sonucu, 1991-2000 yılları ortalamasıyla karşılaştırıldığında 2022’de dünya genelinde 490 milyar potansiyel iş saati ve buna bağlı gelir kaybı yaşandı.
Dünya genelinde 2022’de işçi başına ortalama 143 potansiyel çalışma saati sıcaklıklar yüzünden kaybedilirken 2013-2022 yılları ortalamaları baz alındığında Asya’da 189, Afrika’da ise 161 saat yitirildi. Bunun sonucu olarak 2022’de özelikle Afrika’da potansiyel gelirde ciddi düşüş yaşanırken bunun yüzde 81’i iklim değişikliğine karşı en savunmasız iş alanlarından olan tarımsal faaliyette görüldü.
2041-2060 yılları arasında küresel ortalama sıcaklık artışının iki dereceyi bulması halinde çalışma saatlerindeki kaybın 1995-2014 ortalamasıyla karşılaştırıldığında yaklaşık iki kat artması bekleniyor.