Soyadı düzenlemesinden yargıya, arabuluculuktan iflas kanununa kadar birçok değişikliği içinde barındıran 38 maddelik 9. Yargı Paketi bir eksikle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu.
Muhalefetin tepkisini çeken ‘etki ajanlığı’ maddesi pakette yer almadı.
Milli İstihbarat Teşkilatı’nca 4 Mayıs’ta hazırlanan ve Anadolu Ajansı (AA), TRT başta olmak üzere birçok kanalda yayınlanan videoda açık kaynaklı bilgilerden yararlanarak yapılan analiz çalışmalarıyla raporlar ‘casusluk faaliyeti’ olarak tanımlanıyordu.
‘Yapımdan’ kısa süre sonra TRT Haber “9. Yargı Paketi’nin detayları belli oldu” başlıklı bir haber yaptı. Dikkati çeken yasalara yeni tip bir casusluk tanımının eklenecek olmasıydı. TRT’ye göre yabancı istihbarat örgütlerinin Türkiye’deki casusluk faaliyetinin önlenmesi için yasal düzenleme yapılacaktı.
Ardından Yeni Şafak’ta da benzer bir haber yayımlandı. Hükümete yakınlığıyla bilinen gazete düzenlemeyi ‘etki ajanlığı’ olarak tanımladı. “İstihbarat mücadelesinde yeni bir boyut” diyen Yeni Şafak yasanın “Türkiye lehine gibi görünüp aleyhte propaganda yaparak kamuoyu oluşturan etki ajanlarını kapsayacağını” yazdı.
Buna göre “sosyal medya aracılığıyla Türkiye aleyhine propaganda yürüten etki ajanlarına, ülkenin ekonomik, toplumsal ve kamu düzenini bozanlara” cezai müeyyide uygulanacaktı.
Haber kamuoyunda tepki çekti. ANKA Haber Ajansı da yasa taslağını yayınladı. Taslak metne göre 9. Yargı Paketi’yle Türk Ceza Kanunu’na (TCK) yeni bir madde ekleniyordu.
Söz konusu madde bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ön gören ‘Devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma’ başlıklı 339. maddenin sonrasına konacak ve 339/A ismini alacaktı.
Maddeye göre “devletin güvenliği, iç veya dış siyasal yararları aleyhine yabancı bir devlet veya organizasyonun stratejik çıkarları veya talimatı doğrultusunda” araştırma yapan veya yaptıranlar hapis cezasına mahkum olacaktı. Ayrıca devletin savaş hazırlıklarını, savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeyle atanlar da hapis cezası alacaktı. Ancak bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması Adalet Bakanı’nın iznine bağlı kılınacaktı.
Pek çok sivil toplum kuruluşu (STK), gazeteci ve araştırmacıyı zan altında bırakma riski barındıran, ifade özgürlüğünü daha kısıtlayacağı için tartışılan madde AK Parti ile CHP’nin temaslarından sonra rafa kaldırıldı. CHP Grup Başkanvekili Murat Emir “Ak Parti tarafından dokuzuncu yargı paketinde etki ajanlığı maddesinin yer almayacağı sözü verildi” dedi.
AK Parti Grup Başkanvekili Abdullah Güler bugün paketle ilgili bilgi verirken casuslukla ilgili bir düzenlemenin daha sonraki tekliflerde yer alacağını açıkladı. Bilgi ve belge temini amaçlı casusluk suçunun (TCK 339) teknolojinin geldiği noktada yetersiz kaldığını söyledi.
Bir istihbarat örgütü ya da bir ülke adına, Türk Ceza Kanunu’nu ihlal eden değişik suçlar işlenebildiğine dikkati çeken siyasetçi, bunun çerçevesinin daha somut, daha kesin delillerle belirlenmesinin sağlanması gerektiğini vurguladı.
Kadınların bekarlık soyadını kullanabilmesi hakkı geri alınıyor
Paketle kadınların Anayasa Mahkemesi (AYM) kararıyla elde ettiği ‘bekarlık soyadını kullanabilme’ hakkı da geri alınıyor.
Madde kamuoyuna ilk yansıdığı andan beri tepki çekiyordu.
Güler ‘aile bütünlüğünü’ öne sürerek söz konusu tekliflerini “Evlenen kadının soyadına ilişkin olarak düzenleme getiriyoruz. Kullanılacak soyadı nedeniyle aile bütünlüğünün zarar görmemesi ve çocukların olumsuz etkilenmemesi amacıyla, kadınların evlenince eşlerinin soyadını alacağı ve isterlerse önceki soyadlarını da kullanabileceklerine yönelik bir düzenleme teklif ediyoruz” diye savundu.
Teklif pakette şöyle yer alıyor: “Evlenen kadının soyadına ilişkin hükümler iptal kararına binaen kadının kocasının soyadıyla birlikte kendi soyadını kullanabilmesine imkan veren hüküm tekrar düzenlenmektedir.”
Diğer başlıklar neler?
Teklifte öne çıkan diğer başlıklar ise metinde haliyle şöyle:
“Hukuki güvenlik, hukuk devletinin temel ilkelerinden biridir. Hukuki güvenliğin sağlanması ve temel hak ve özgürlüklerin korunması için kanunlar muhatapları bakımından açık, belirli ve öngörülebilir olmalıdır. Bunun yanında bu kuralların işleyebilmesi için amaca uygun kurumların bulunması gerekmektedir. Mahkemeler, hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin olarak çözme ve karara bağlama fonksiyonunu yerine getirmektedir. Barolar ise yargı sisteminin önemli bir parçası olan avukatların temsilcisi olma özelliğini taşımaktadır.
Soybağı
Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetlemektedir. Anayasa Mahkemesince ana tarafından soybağının reddi davası açılamaması ve baba olduğunu iddia eden kişi tarafından açılacak soybağı davasının etkili başvuru hakkını sağlamadığı gerekçeleriyle 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümleri Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Yine Anayasa Mahkemesi tarafından Türk Medeni Kanununun ve bazı kanunların bir kısım hükümleri Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Anayasanın 20. maddesinde herkesin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Anayasanın 41 inci maddesinde ise ailenin, Türk toplumunun temeli olduğu, eşler arasında eşitliğe dayandığı, Devletin ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması için gerekli tedbirleri alacağı belirtilmiştir. Böylelikle sağlıklı bir aile yapısının kurulması ve kurulan aile birliğinin huzurunun bozulmaması açısından Devlete görev ve sorumluluklar yüklenmiştir.
Ailenin korunması amacıyla soybağının doğru bir şekilde tespit edilmesi ve kaydedilmesi için Devletin gerekli tedbirleri alması gerekmektedir. Bu tedbirlerin alınmasında çocuğun, ailesinin ve nihayetinde kamunun yararı bulunmaktadır.
Arabuluculuk
Teklifle, Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararlarının oluşturacağı hukuki boşluğun doldurulması ve uygulamada yaşanabilecek tereddütlerin giderilmesi amacıyla düzenlemeler yapılmaktadır. Arabuluculuk mesleği belirli bir tecrübeyi gerektirdiğinden arabuluculuk siciline kaydolabilmek için mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip olma şartı aranmaktadır.
Hukuk mezunları
Teklifle, hukuk fakültesi mezunlarının kıdem ve tecrübelerine önem verilerek mesleklerinde edinmiş oldukları bilgi ve tecrübelerin arabuluculuk sistemine kazandırılması amacıyla düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca, arabulucular tarafından düzenlenen taşınmazla ilgili icra edilebilirlik şerhi verilen anlaşma belgelerinin taraflara verdiği yetki açıklığa kavuşturulmakta ve tarafların arabuluculuk müzakerelerine katılmalarını teşvik etmek için tedbir alınmaktadır.
Ceza adalet sisteminde alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak uzlaştırma kurumu düzenlenmiştir. Uzlaştırmada amaç suçun işlenmesiyle bozulan toplum düzeninin yeniden tesis edilmesi ve sosyal barışın sağlanmasıdır. Tarafların aydınlatılabilmesi için uzlaştırmacının hukuk bilgisi önem arz etmektedir. Teklifle, sadece hukuk fakültesi mezunlarının uzlaştırmacı olabilmesi sağlanarak, uzlaştırma kurumunun daha da güçlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Hakaret suçu
Teklifle, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenen hakaret suçu önödeme kapsamına alınmak suretiyle bu suçla daha etkin mücadele edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, şikâyete tabi olan hakaret suçunda şikâyet süresinin iki yılı geçmeyeceği düzenlenerek bu suç bakımından azami bir şikâyet süresi belirlenmektedir.
Medeni yargılamada kanun yolu incelemesinde ortaya çıkan bazı sorunların çözümüne dair düzenlemeler yapılmaktadır. Bu kapsamda, parasal sınırlarda yeniden değerleme nedeniyle meydana gelen artışların daha önce verilen kararlar bakımından kanun yoluna başvuruda dikkate alınmaması benimsenmekte ve bölge adliye mahkemesi hukuk daireleri arasındaki görev uyuşmazlıklarının hızlı bir şekilde çözümüne yönelik hükümler getirilmektedir.
İflas Kanunu
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre açık artırmaların tamamı elektronik ortamda yapılmaktadır. Malın en yüksek bedelle satılması, hem alacaklının hem de borçlunun menfaatinin korunmasına önemli bir katkı sağlayacaktır. Teklifle, açık artırmada satışa çıkarılan malda asgari pey sürme oranı artırılmakta ve pey sürme süresi uzatılmaktadır. Böylelikle açık artırmanın daha rekabetçi bir ortamda yapılması sağlanarak alacaklı ve borçlunun en yüksek menfaati elde etmeleri amaçlanmaktadır.
Hukuk Mesleklerine Giriş ve İdari Yargı Ön Sınavında soru sorulacak alanlara yeni alanlar eklenmekte ve ihtiyaç duyulması halinde bu alanlara yeni hukuk alanları eklenmesine imkân tanınmak suretiyle, sınavların içerik itibarıyla daha kapsayıcı olması, ilgililerin hukuk alanındaki yetkinliğinin artırılması ve daha etkin şekilde ölçülmesi hedeflenmektedir.
Teklifle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yediemin otoparklarına alınan ve sahipleri tarafından belirli bir süre içinde teslim alınmayan araçların ekonomiye kazandırılmasına, ekonomik değerlerini yitirmelerinin önlenmesine ve hak sahiplerinin daha fazla mağdur olmasının önüne geçilmesine yönelik düzenleme yapılmaktadır.
Teklif, yukarıda açıklanan gerekçelerle hazırlanmış olup, bazı temel hak ve özgürlüklerin korunmasına, hukuki güvenliğin sağlanmasına, aile birliğinin ve toplumsal düzenin korunmasına katkı sunacak önemli değişiklikler içermektedir.”
