Türkiye’nin gözü sandıktaydı. Milyonlarca seçmen yerel seçimlerde tercihlerini yapmak üzere kayıtlı oldukları bölgelerde oylarını kullandı. Türkiye genelinde yapılan seçimlerde Karadeniz de sonuçların merakla beklendiği bölgelerden biri olarak öne çıktı. Ülkenin üst düzey siyasetçilerini çıkarmasıyla bilinen Karadeniz’de 18 il, seçimlerini yapmak üzere sandık başına gitti. Üç Başbakan, iki Cumhurbaşkanı çıkaran tek bölge Karadeniz’i şimdi de yerel seçimler için resmi olmayan sonuçlara göre mercek altına alacağız.
Genel anlamda AK Parti’nin önde olduğu bölgede bu seçimlerde değişiklik yaşanıp yaşanmayacağı da merak konusuydu. Ve bu seçimlerde Türkiye yıllardır görmediği bir haritayla karşı karşıya kaldı. Muhalefet yıllar sonra dengeleri değiştiren bir yükselişle adından bahsettirdi.
2019’da Karadeniz’de neler yaşandı?
2019 yılındaki yerel seçimlerde bölgede hakimiyet AK Parti’deydi. Seçim sonuçlarına göre AK Parti, 18 ilin 10’unda galibiyetle çıkmıştı. Onu 5 il ile hükümet ortağı MHP ve sonrasında 3 ildeki zaferiyle ana muhalefet partisi CHP takip etmişti. Bölgenin tabii ki en revaçta olan illeri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın memleketi Rize ve onun rakibi olarak anılmaya başlanan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun memleketi Trabzon dersek yanılmış olmayız. İki ilde AK Parti birinci çıksa da düşen oy oranı düşündürücü.
CHP birçok yerde olduğu gibi Karadeniz’de de belirgin bir ivme yakaladı. Ana muhalefet partisi uzun zaman sonra Karadeniz’de 8 ilde belediye kazanmış oldu. AK Parti ise birinci çıktığı sandıklarda dahi kritik bir oy kaybına uğradı.
Ecevit’ten bu yana ilk kez: Kastamonu’da CHP zaferi
Karadeniz’deki tabloda görmeye alışık olmadığımız kadar kırmızı renkle karşılaştık. Bunlardan en dikkat çekenlerden biri de Kastamonu oldu. “Neden dikkat çekiyor?” diye soracak olursanız hemen söyleyelim; Bülent Ecevit’ten bu yana ilk kez CHP bu ilde öne geçmiş oldu yani 1973 yılından bu yana ilk kez. O yılki seçimlerde CHP oyların yüzde 30,11’ini almıştı.
Lafı çok uzatmadan 2019 seçimlerine oradan da son seçimlere bir bakalım. 2019 seçimlerinde Kastamonu tercihini MHP’den yana kullanmıştı. 77 bin 518 kayıtlı seçmenin 64 bin 279’u sandığa gitmiş, oyların 61 bin 802′ geçerli sayılmıştı. İşte bu oyların yüzde 49.54’ünün alan MHP’nin adayı Rahmi Galip Vidinlioğlu Kastamonu’da ipi göğüslemişti. İkinci sırada ise AK Parti adayı Tahsin Babaş vardı. O da oyların yüzde 30.89’unu alabilmişti. Kastamonu’da bu yılki seçimlerde fark atarak herkesi şaşırtan CHP ise 2019 yılında oyların yalnızca yüzde 18.16’sını kazabilmişti.
Kastamonu’daki sonuçlar da CHP’nin oylarının çok arttığını gösteren başka bir tabloyu karşımıza çıkarıyor. CHP’nin zaferle çıktığı sandıklarda 2019’daki yüzde 18’lerden yüzde 48,8’e bir sıçrayış var. 2019’da şehrin galibi olan MHP, yüzde 49,5 olan oyunu feci bir düşüşle yüzde 7,1′ çekerek üçüncü sırada yer aldı.
İkinci sırada ise daha önce yüzde 30,89 oy alan ama şimdi oylarını biraz yükselterek yüzde 36,2’yı gören AK Parti yer alıyor.
Kastamonu 2024’te tercihi CHP adayı Hasan Baltacı’dan yana kullandı.
Erdoğan’ın kalesi sarsıldı: Oylar Yeniden Refah’a kaydı
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın memleketi Rize, 2019 yılında yüzde 72,99 oranla AK Parti’nin olmuştu. 2019 yılındaki bu oranla Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin olmuştu ki kendisi bu seçimde de AK Parti adayıydı. Rahmi Metin 2019 seçimlerinde 35 bin 761 oy aldı, yüzde 72,99 oranı ile de Belediye Başkanı seçildi. Ona en yakın rakip 2019 yılında CHP’nin adayı Ayhan Akyüz’dü. Akyüz için sonuçlar ikinci sırada da olsa pek iç açıcı değildi keza yalnızca 6 bin 536 oy alarak yüzde 13,34 oranıyla seçimi tamamlayabilmişti. 2019 seçimlerini Rize’de üçüncü sırada tamamlayan İYİ Parti de 3 bin 314 oyla ile yüzde 6,76’da kalmıştı.
2024’de de zafer Rize’de yine AK Parti’nin oldu ama durun! Bu sefer keskin bir düşüş var. AK Parti’nin 2019 yılında yüzde 72,99 olan oyu bu seçimde yüzde 54,67’ye geriledi. Yüzde 54,67 alan AK Parti’nin Belediye Başkan Adayı Rahmi Metin, Belediye Başkanı seçildi. Metin’i ikinci sırada Yeniden Refah Partisi’nin adayı Cemil Çolak yüzde 17,75 ile üçüncü sırada da CHP’nin adayı yüzde 12.19 ile takip etti.
Erdoğan’ın memleketi, AK Parti’nin kalesi olarak anılan Rize’deki bu düşüş, iktidarın Yeniden Refah’a oylarının geçişinin de en keskin örneği oldu.
Bu arada CHP’nin belediyelerinde de Rize’de ilçe bazında artış yaşandı. CHP’nin 2019 yılında sadece bir ilçe alabildiği Rize’de bu seçimde üç ilçe kırmızıya boyandı. CHP 2019 yılında da kendisinde olan Fındıklı’daki hakimiyetini korurken onun yanına, Ardeşen ve Pazar’ı da kattı.
İmamoğlu’nun memleketi: Trabzon
Karadeniz denilince İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun memleketi ve tabii ki oradaki CHP oranındaki olası artış da merak edilen konulardan biriydi. Öncesinde 2019 yılına gidelim ve Trabzon bundan 5 yıl önce tercihini hangi partiden yana kullanmış bir bakalım. Öncelikle 2019 seçimlerinde yapılan ittifak gereği CHP’nin aday çıkarmadığını hatırlamakta fayda var, yani CHP’nin oyları da İYİ Parti hanesinde yazılmıştı. Trabzon’da 2019 seçimlerinde AK Parti’nin adayı Murat Zorluoğlu yüzde 64,61 oy oranıyla ipi göğüslemişti. Zorluoğlu 307 bin 167 oy almıştı. İYİ Parti’nin adayı Atakan Aksoy da oyların yüzde 29,53’ünü alarak yarışı ikinci sırada tamamlamıştı. Aksoy’un oy sayısı 140 bin 421 idi.
Trabzon’da üçüncü sırada ise Saadet Partisi vardı. Üçüncü sırayı Saadet Partisi oyların yalnıza yüzde 3,26’sını alabilmişti.
Trabzon geleneği bozmayarak yine AK Parti’nin olsa da burada da oylar da büyük bir düşüş yaşadı. Önceki seçimlerde yüzde 64,61 olan oyu bu seçimde yüzde 51.45’e geriledi. AK Parti’yi ikinci sırada takip eden geçen seçimlerde aday çıkarmayan CHP oldu. CHP’nin adayı H. Süha Saral yüzde 28.42 oy aldı. Geçtiğimiz seçimlerde CHP’nin oylarıyla ikincilik koltuğuna oturan İYİ Parti ise yüzde 4,24’te kaldı.
Türkiye genelinde AK Parti seçmeninden büyük bir oy koparan Yeniden Refah Trabzon’da yüzde 9,15 ile üçüncü sırada yer aldı.
Artvin şaşırtmadı: CHP zaferi
Grafik: AA seçim 2024 sayfası
Karadeniz’de CHP’nin zaferinin şaşırtmadığı belki de tek il Artvin oldu. Artvin 2019 yerel seçimlerinde yüzde 50.96 oy ile CHP’nin olmuştu. 2019 yılında 16 bin 812 seçmenin 14 bin 526’sı sandığa gitmişti. Sandığa gidenlerin 7 bin 162’sinin tercihi de CHP’nin adayı Demirhan Elçin’den yana olmuştu. AK Parti’nin adayı Mehmet Kocatepe yüzde 43.24 oy oranıyla ikinci sırada yer almıştı.
Bu seçimlerde de Artvin haritada kırmızıya boyandı. AA’nın verilerine göre, Artvin’de yüzde 44,62 oy ile CHP’nin adayı Bilgehan Erdem kazandı. Erdem’i ikinci sırada AK Parti’nin adayı Mehmet Kocatepe takip etti. Kocatepe de oyların yüzde 42, 84’ünü almış oldu. Artvin’de üçüncü sırada yüzde 5,95 ile İYİ Parti, dördüncü sırada da yüzde 1,73 ile Yeniden Refah Partisi yer aldı.
Yusufeli tarihinde ilk kez kırmızıya boyandı
Artvin’de en dikkat çeken yer de şüphesiz Yusufeli oldu. Yusufeli tarihinde ilk kez CHP tarafından kazanıldı ama bunun hikayesi biraz çetrefilli. Olayı ve yaşananları anlamak için önce yine bir 2019 yılına gitmemiz gerekiyor. 2019 yılında hatırlarsanız İstanbul Büyükşehir Belediye seçimleri tekrar edilmişti. İşte o seçimlerde tekrar sandığa giden yerlerden biri de Artvin’in Yusufeli ilçesiydi. 2019’daki ilk seçimlerde Yusufeli büyük bir çıkmazın içine sürüklendi. AK Parti ile CHP arasındaki üç oy fark kriz yarattı. 31 Mart yerel seçimlerinde AK Parti adayı Eyüp Aytekin ve CHP adayı Barış Demirci mücadeleyi başa baş götürürken Ak Partili Aytekin üç oy farkla seçimleri kazandı. Fakat CHP’nin itirazı üzerine iki kısıtlı seçmenin oy kullandığı tespit edildiği için fark bire indi. Bunun üzerine YSK seçimlerin 2 Haziran’da yenilenmesi kararı aldı. Seçimlerin yenilenmesi kararı ardından MHP adayını çekerek seçmenlerini AK Parti adayına oy vermeye çağırdı ve Yusufeli 2019 yılında böyle olaylı bir sürecin ardından AK Parti’nin oldu.
Bu yılki seçimlerde ise Yusufeli tarihinde ilk kez CHP’nin oldu. Ancak bu sefer dikkat çeken artış da Yeniden Refah Partisi’nde yaşandı. Yusufeli’nde CHP yüzde 48.56 ile birinci sırada yer alırken AK Parti ise 47,66 ile ikinciliği kapmış oldu. Aradaki oy farkı ise o kadar az ki, Yusufeli’nde AK Parti’nin oylarını Yeniden Refah’a kaptırdığı yorumları yapıldı. Yeniden Refah Yusufeli’nde sadece yüzde 0,99 oy alsa da bu yorumları desteklemeye yeter oranı karşıladı.
Uzun lafın kısası, CHP 2019’da AK Parti’den aldığı Artvin’i bu seçimde kaptırmamış oldu.
İYİ Parti’nin Karadeniz’deki belki de en iyi sonucu: Ordu
AK Parti’nin Karadeniz’deki kalelerinden Ordu, bu seçimde yine iktidar partisinin oldu. 2019 seçimlerinde yüzde 56,92 oranında oy alan parti 2024’te büyük bir düşüşe geçti. Düşüşe rağmen mevcut belediye başkanı Mehmet Hilmi Güler yüzde 40’lık bir oyla yeniden belediye başkanlığı koltuğuna oturmaya hak kazandı. Ordu’da AK Parti oylarındaki düşüşte eski AK Partili belediye başkanı olan Enver Yılmaz’ın İYİ Parti’ye geçmesinde büyük bir etken var. Yılmaz bu seçimlerde yüzde 35.91 oyla yarışı ikinci sırada tamamladı. Bu oran ülke genelinde büyük bir hezimet yaşayan İYİ Parti’nin nadir yüksek oylarından biri olarak kayıtlara geçti. Ordu’da 70’li yıllardan bu yana belediyeyi alamayan CHP de bu seçimde yüzde 16.95 ile üçüncü sırada yer aldı.
2019’da başa baştı bu sefer fark atıldı: Giresun’da zafer CHP’nin
Karadeniz’de rengini kırmızıya boyamasıyla dikkat çeken bir il de şüphesiz Giresun oldu. 2019 yılındaki yerel seçimlerde AK Parti ve CHP’nin yarışı başa baş tamamladığı Giresun’da iktidar partisi ciddi bir düşüş yaşadı. Bir önceki yerel seçimlerde AK Parti, CHP’ye karşı yarışı 280 oy farkla kazanabilmişti. AK Parti adayı Aytekin Şenlikoğlu yüzde 48.83, CHP’nin adayı Kerim Aksu da yüzde 48.38 oy almıştı.
Şimdiyse bu aralık epey açılırken ipi göğüsleyen de CHP oldu. AA verilerine göre, Giresun’da AK Parti’den yeniden aday gösterilen Aytekin Şenlikoğlu yüzde 37.62’ye gerilerken CHP’nin adayı Fuat Köse yüzde 54.67 ile Belediye Başkanı seçildi.
CHP bir önceki seçimlerde üç ilçe aldığı Giresun’da 2024 yerel seçimlerinde 5 ilçeyle çıktı.
Amasya da CHP dedi
2019 yerel seçimlerde “AK Parti” diyen Amasya bu seçimde şaşırtan şehirlerden biri oldu. 2019 yılında yüzde 47,28 ile MHP adayı Mehmet Sarı’yı seçen Amasya halkı bu kez yüzde 42.73 ile CHP adayı Turgay Sevindi’ye Belediye Başkanlığını verdi. Şehrin eski galibi MHP bu seçimde ikinci sırayı da AK Parti’ye kaptırdı. AK Parti’nin adayı Mehmet Uyanık yüzde 28,97 ile CHP’yi takip etti. MHP ise yüzde 22.58 ile üçüncü sırada yer aldı.
Amasya’da CHP 2019 seçimlerinde yüzde 17,24 oy almıştı. AK Parti de her ne kadar MHP’yi geride bıraksa da Amasya’da oylarını düşürdü. 2019 yılında yüzde 34,21 ile üçüncü olan parti bu seçimde ikinciliği yüzde 28,97 ile elde etti.
MHP ve AK Parti yarışı: Tokat, Bayburt Gümüşhane
AK Parti, 2019’da galip olduğu Tokat’ı iktidar ortağına kaptırdı. Tokat’ta MHP’nin adayı M. Kemal Yazıcıoğlu yüzde 54.81 oy alırken AK Parti’nin adayı Eyüp Eroğlu yüzde 30.15 oy alabildi. CHP ise bu şehirdeki yarışı yüzde 9.35 ile üçüncü sırada tamamladı.
AK Parti 2019 seçimlerinde Tokat’ta yüzde 48,8 oy alırken MHP de yüzde 28 oy almıştı.
Bayburt’ta yüzde 56,5 alan MHP bu kez Belediye Başkanlığını AK Parti’ye kaptırdı. MHP’nin adayı Hükmü Pekmezci yüzde 37,88 oy alarak ikinci sıraya yerleşti. İl zaferi, yüzde 39,08 alan Mete Memiş’in oldu. AK Parti 2019 seçimlerinde Bayburt’ta yüzde 35,7 oy almıştı. CHP Bayburt’ta yüzde yüzde 4,33 oranında oy alabildi.
Gümüşhane ise AK Parti’den MHP’ye geçti. 2019 yerel seçimlerinde yüzde 49,2 alan AK Parti’nin oyu, yüzde 38.20’ye geriledi. 2019 yılında yüzde 30 oy alan MHP de yarışı aday gösterdiği Soner Başer’in aldığı 41,6 ile zaferle tamamladı. Türkiye’yi bu seçimlerde adeta silip süpüren CHP, Gümüşhane’de yalnızca yüzde 13,36 oy aldı.
AK Parti adına çok bir şeyin değişmediği iller
Karadeniz’de alışık olunduğu üzere AK Parti’nin çıktığı iller; Düzce, Karabük, Çorum, Samsun ve Bayburt oldu. AK Parti burada galibiyeti korurken genel anlamda oylarında yine düşüş yaşadı.
AK Parti Düzce’de 2019 yılında yüzde 47,1 alırken bu oran yüzde yüzde 40.23’e geriledi. Düzece Belediye Başkanı AK Parti’den Faruk Özlü oldu. Karabük’te de benzer bir tablo var. 2019 yerel seçimlerinde Karabük’te yüzde 39 alan AK Parti’nin oyları yüzde 34’e geriledi. Karabük Belediye Başkanı oyları düşse de AK Parti adayı Özkan Çetinkaya oldu. Çorum’da 2019 yılında yüzde 43,3 alan AK Parti bu yılki seçimleri aday gösterdiği H. İbrahim Aşgın’ın aldığı yüzde 40 oy oranı ile tamamladı. Samsun’da da bir düşüş yaşandı AK Parti’nin 2019’da yüzde 47,4 olan oy oranı yüzde 42,2’ye geriledi. Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı AK Parti adayı Halit Doğan’ın oldu.
Hiç şaşırtmayan sonuç: Bolu
Bolu Belediye Başkanlığını CHP adayı Tanju Özcan yüzde 52,8 ile kazandı. Kesin olmayan sonuçlara göre Tanju Özcan 49 bin 571, AK Parti adayı Muhammed Emin Demirkol 27 bin 41 oy aldı.
Özcan 2019 seçimlerinde de yüzde 52,7 oy almıştı.
AK Parti’den CHP’ye: Zonguldak
Zonguldak Belediye Başkanlığını CHP adayı Tahsin Erdem yüzde 54,5 ile kazandı. Kesin olmayan sonuçlara göre Tahsin Erdem 29 bin 482, AK Parti adayı Ömer Selim Alan 20 bin 475 oy aldı. 2019 seçimlerinde AK Parti adayı yüzde 42,5 ile seçimleri önde bitirmiş CHP ise yüzde 39,2 oy almıştı.
Bartın’da da CHP yükseldi
Bartın Belediye Başkanlığını CHP adayı Muhammet Rıza Yalçınkaya yüzde 51 ile kazandı. Kesin olmayan sonuçlara göre, Muhammet Rıza Yalçınkaya 21 bin 970, MHP adayı Hüseyin Fahri Fırıncıoğlu 15 bin 583 oy aldı (Açılan sandık oranı: Yüzde 98,94).
Bartın’da 2019 seçimlerinde CHP’nin oyu yüzde 25 bandındayken MHP yüzde 35,8 almıştı.
