Neredeyse her seçim dönemi ve öncesinde olduğu gibi anayasa tartışmaları yine gündemde. İktidar tarafı mevcut anayasanın 12 Eylül ürünü olduğunu belirtiyor ve yenisi için senelerdir çalışmalar yapıyor. Muhalefet de daha demokratik bir anayasadan yana ama önce mevcut olan yasalara uyulmasını ve Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanmasını istiyor.
Bu tartışmalar sürerken Meclis’e AK Parti listelerinden dört vekil gönderen HÜDA-PAR’ın çıkışı siyaset arenasını sertleştirdi. Çünkü onlar anayasanın ilk dört maddesinin değişmesini istiyor. Anayasanın dördüncü maddesi ilk üç maddenin değiştirilemeyeceğine ve bunun teklif dahi edilemeyeceğine hükmediyor. Peki ilk üç madde ne?
- Madde 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
- Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
- Madde 3- Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı İstiklal Marşı’dır. Başkenti Ankara’dır.
- Madde 4- Anayasanın 1’inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2’nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3’üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.
Tabii bu çıkış CHP, İYİ Parti gibi partilerden tepki topladı. AK Parti ve MHP’den de tepki gecikmedi. Tartışmaların hemen ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ”İlk dört maddeyle ilgili bir sıkıntımız yok” dedi.
Dün ise sosyal medyada TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un üç gün önce yaptığı açıklama gündem oldu.
Kurtulmuş Gazi Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada anayasa yapım sürecine dair şöyle bilgi veriyordu: ”Önce hangi usulle yapacağınızı ortaya koymanız lazım ki ondan sonra esasları doğru bir şekilde tartışabilesiniz. Herkesin fikrini ortaya koyacağı, şeffaf bir sürecin yönetilmesi, müzakerelerin de gerçek bir şekilde yönlendirilmesi şarttır. TBMM Başkanlığı’nın üzerine düşen bu şeffaf müzakere sürecini yönetebilmektir.”
Daha sonra ise anayasanın üçüncü maddesine dair kavramsal bir eleştiri yaptı: ”Bu devletin aslı millettir. Devlet milletin işlerini iyi yönetmek için vardır. Mesela çok sıradan gibi gözüken, Anayasada yer alan ‘Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür’ tabiri bu perspektiften bakıldığında değiştirilmelidir. Çünkü devletin ülkesi olmaz, devletin milleti olmaz. Bu metin, ‘milletin gücü üzerine yükselen devlet anlayışı’ ile yeniden ele alınmasının önemli olduğunu düşünüyorum.”
Aslında bu teorik ve yasanın ana amacını hedef almayan bir açıklamaydı. Ancak sosyal medyada bu konuşma farklı yorumlandı. Yeniden haber olmaya başlayan açıklamayla ilgili siyasiler ve kurumlardan ardı ardına tepkiler geldi.
Yavaş’tan gönderme
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, isim vermeden Kurtulmuş’a gönderme yaptı: ”Bugün Ankaramızın başkent oluşunun 101. Yıldönümü. Bu vesile ile bir kez daha Türkiye Cumhuriyeti Anayasası madde 3’ü anımsatalım; ‘Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli Marşı İstiklal Marşıdır. Başkenti Ankara’dır.”
İstanbul Barosu: Değiştirilmesi fiilen mümkün değil
İstanbul Barosu jet bir açıklamayla şunları söyledi: ”Bu konuda atılacak bir geri adım, milli birlik ve beraberliğimize zarar verebileceği gibi ulus kavramından ödün verilmesi anlamına da gelir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, başta laiklik olmak üzere Atatürk ilke ve devrimlerinin mihenk taşıdır ve anayasal bu düzenlemenin değiştirilmesi ne hukuken ne de fiilen mümkündür!”
Özdağ: Kurtulmuş kelime oyunu yapıyor
Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ise “Alıştıra alıştıra bölecekler anlaşılan. Numan Kurtulmuş kelime oyunu yapıyor. Oysa doğrusu ‘Türkiye devleti ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğüdür.’ Devlet, yüksek otorite, millet ve ülkeden oluşur. Bütün devletler hukuku kitaplarında böyle anlatılır. Onun için yazanlar doğru yazmış. Tabii amaç ilk 3 maddede masum değişiklikler önerip sonra içeriğini tamamen yok etmek. Bu devlet yıkılırsa hepimiz altında kalırız. Fakat en çok yöneten ve yıkanlar kalır” dedi.
Akşener: Büyük sorumsuzluk
Tepki gösterenler arasında eski İYİ Parti lideri Meral Akşener de vardı: “‘Türkiye Cumhuriyeti Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.’ Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin gücü, aziz Türk milletinin iradesiyle bir bütündür. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin varlığı, şehitlerimizin canıyla, kanıyla çizilen Misak-ı Millî sınırlarıyla bir bütündür. İşte bu sebeple de; ne topraklarımızı ne o topraklar uğruna ortaya konan iradeyi ne de o iradenin en nihai tezahürü olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni, “kelime” aralarında yeni anlamlar arayarak tartışmaya açmanın hiç kimseye bir faydası yoktur. Satır aralarında aranmaya çalışanlar; sadece şanlı tarihimize değil, milletimizin iradesine karşı da büyük bir sorumsuzluktur.”