Öyle görünüyor ki 2024, büyük merkez bankalarının parasal sıkılaştırmayı bitirip faiz indirimlerine başlayacağı yıl olacak. Bunu Fed (Amerikan Merkez Bankası) ilan etti bile. Fed’in son faiz kararıyla birlikte Açık Piyasa Komitesi (faiz kararını alan komite) üyelerinin önümüzdeki döneme dair tahminlerini içeren “nokta planı” da açıklandı. Plan tam olarak şöyle:
Grafikteki noktalar Fed üyelerinin politika faizinin önümüzdeki yıllarda hangi seviyede olacağına dair öngörülerini yansıtıyor. Görüldüğü gibi Açık Piyasa Komitesi üyeleri şu anda yüzde 5.25-5.50 bandında olan faizin önümüzdeki yıldan itibaren düşürülmeye başlayacağını öngörüyor. Birazdan anlatacağım nedenlerle yukarıdaki tablo bize 2024 yılında altın ve euronun dolar karşısında değer kazanacağını söylüyor. Tabii işler beklendiği gibi gider, kara kuğular ortaya çıkmazsa…
Altından başlayalım. Fed’in faiz artırımlarının veya faiz artırımı sinyallerinin altını zayıflattığını, buna karşılık faiz indirimleri ve indirim sinyallerinin güçlendirdiğini biliyoruz. (Bu konuda daha önce 10Haber’de birkaç yazı yazmıştım.) Çünkü faiz artırımları doların ve dolar cinsinden varlıkların cazibesini artırıyor. Bu nedenle parasal sıkılaşma ve faiz artırımı dönemlerinde küresel sermayenin bir kısmı dolara ve Amerikan tahvillerine akıyor. Bu dönemlerde altın iki nedenle zayıflıyor. Birincisi, dolara giden paranın bir kısmı altından çıkıyor. İkincisi dolar yükseldikçe başka ülkelerdeki insanların altını alım gücü azalıyor (Çünkü ons altın dolar cinsinden fiyatlanıyor.)
Bunun tersi de doğru, Fed faiz indirimlerine başladığında veya başlama sinyali verdiğinde altın güçleniyor. Nitekim Fed’in bu yöndeki sinyalleriyle ons altın bu yıl ortasında gördüğü 1800 dolardan tırmanışa geçerek 2050 dolara kadar geldi (Hatta geçen haftalarda çok kısa bir süre için 2150 doların da üzerine çıktı.) Bu yükseliş daha faiz indirimleri başlamamışken, Fed sadece sinyal vermişken gerçekleşti. Bir de faiz indirimleri başlayınca altın kim bilir nereye gidecek…
Öte yandan altını destekleyen bir gelişme daha var, o da merkez bankalarının altın alımları. Dünya yeniden çift kutuplu bir gezegene dönüşmüş durumda, bir yanda Amerika ve onun müttefikleri, diğer yandan Çin ve onunla hareket eden Rusya, İran ve diğerleri…
IMF Başekonomisti Gina Gopinath’ın sözleriyle “soğuk savaş II” riski ciddi ciddi gündemde, hatta belki de çoktan başladı. Çin, Rusya gibi ülkelerin merkez bankaları geçmişte rezervlerini büyük oranda dolarda ve Amerikan devlet tahvillerinde tutardı.
Dünyanın yeniden iki kutba ayrılması sonrasında dolar cinsinden varlıkları altınla değiştirme eğilimi başladı. Çin Merkez Bankası bu nedenle her ay tonlarca altın alıyor. Ama trilyonlarca dolarlık rezervi içinde altının payı henüz daha yüzde 5’e dahi ulaşamamış durumda. Bu trendin devam etmesi ve Çin Merkez Bankası başta olmak üzere merkez bankalarının (Bu arada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın da) önümüzdeki yıllarda altın alımını sürdürmesi bekleniyor. Bu da tıpkı Fed’in faiz indirimleri gibi altını destekleyecek bir faktör.
Euroya gelecek olursak… O da tıpkı altın gibi Fed’in faiz indirimi sinyalleriyle dolar karşısında yükseldi ve aynı nedenle 2024’te yükselişini sürdüreceği düşünülüyor. Çünkü Fed’in aksine Avrupa Merkez Bankası bugüne kadar 2024’te faiz indirimlerine başlayacağına dair herhangi bir sinyal vermedi. Tam tersine onun başkanı enflasyonun hâlâ çok yüksek olduğunu, “gardlarını düşürmeye hazır olmadıklarını” söyleyip duruyor.
Aslında piyasa buna rağmen enflasyon düştüğü için Avrupa Merkez Bankası’nın da 2024’te de faiz indirimlerine başlayacağını düşünüyor. Fakat bir farkla, Fed’in faiz indirimlerinin daha önce (martta), Avrupa Merkez Bankası’nın ise yılın ikinci yarısında (muhtemelen yaz aylarında) başlayacağı düşünülüyor. İşte bu beklenti euroyu dolar karşısında güçlendiriyor. Şu anda 1.10’da olan euro/dolar paritesinin yeniden 2022 başındaki 1.15’e yükselmesi sürpriz olmayacak.
Euronun dolar karşısında güçlenmesi TL karşısında da değer kazanmasını getiriyor. Euronun geçen hafta bir anda yükselişe başlayarak 32 TL’yi geçmesi ve 32.30 TL’ye kadar çıkmasının sebebi işte bu.
Tabii bir de kara kuğular var. Kara veya siyah kuğu, hesapta olmayan gelişmeler için kullanılan bir deyim. 2024’te ya bir yerde savaş patlar ve onun etkisiyle petrol fiyatları bir anda tırmanışa geçerse mesela? O zaman enflasyon da tırmanışa geçeceği için Fed’in faiz indirimleri yalan olur, belki de yeni faiz artırımları gündeme gelir. Veya ya Avrupa’nın bazı ülkelerinde görülen durgunluk daha da derinleşirse? O zaman da Avrupa Merkez Bankası’nın daha sıkı duruş söylemi yalan olur, Fed’den önce faiz indirimleri başlayabilir. Bu da doların euro karşısında yeniden yükselişe geçmesini getirir…
Özetleyelim, normal şartlarda 2024’te altın ve euro yükselecek ama dünya normal bir dünya değil.
