Amerikan başkanlık seçimlerini Trump’ın kazanması aslında sürpriz değildi ama dünya piyasaları dün yangın yeriyle bayram yerinin karışımı bir haldeydi. Neredeyse bütün finansal varlıkların fiyatlarında sert dalgalanmalar yaşandı. Sadece finansal varlıklar değil petrol, bakır gibi sanayi ürünlerinde, hatta soya gibi tarımsal ürünlerin fiyatlarında sert düşüşler vardı. Neden böyle oldu?
Çünkü Kamala Harris Amerikan politikalarında devamlılığı, Donald Trump ise radikal değişimi temsil ediyordu. “Trump’ın gümrük vergisi, Harris’in servet vergisi… ABD’de iki aday ekonomide ne vadediyor?” başlıklı yazımda (https://10haber.net/yazarlar/baris-soydan/trumpin-gumruk-vergisi-harrisin-servet-vergisi-abdde-iki-aday-ekonomide-ne-vadediyor-548408/) Trump’ın ekonomik milliyetçilikle liberalizmin karışımı politikalarına değinmiştim. Çin’e koymayı vadettiği yüzde 60 ek gümrük vergisinin, Avrupa’ya (Türkiye dahil) koyacağı yüzde 10-20’lik verginin dünya ticaretini derinden etkileyeceğine şüphe yok. Sadece ticareti değil dünya ve bu arada Amerikan ekonomisini de derinden etkileyecek. Ticaretin yavaşlaması dünya ekonomisini yavaşlatacak. Bu da daha az petrol, daha az bakır kullanılmasına yol açacak (Petrol ve bakır dün bu nedenle düştü). Avrupa için Amerikan pazarı çok önemli olduğu için yüzde 10-20’lik ek gümrük vergisi yaşlı kıtanın zaten zorda olan ekonomilerini daha da sıkıntıya sokacak (Euro dün dolar -ve TL- karşısında bu yüzden değer kaybetti). Sadece Almanya ve Fransa gibi Avrupa’nın lokomotif ülkeleri değil Amerika’nın 100 yıllık müttefiki (ve kurucusu) İngiltere de ek gümrük vergisinden etkilenecek (Sterlin dün dolar -ve TL- karşısında bu nedenle geriledi).
Peso dün dolar karşısında neden en çok düşen para oldu?
Trump’ın gümrük vergisi “hışmından” en çok etkilenecek ülke Meksika. Seçim kampanyası esnasında Amerika’ya ihracat amacıyla bu ülkede üretim yapanlara yüzde 200 vergi koymaktan söz etti. Kampanyanın son günlerinde bu kez Amerika’ya kaçak göçmen akınını engellenmezse Meksika’ya yüzde 25 ek gümrük vergisi koyacağı tehdidini savurdu (Peso bu nedenle dün dolar karşısında en çok değer yitiren para birimi oldu).
Amerika’nın koyacağı gümrük vergileri karşısında dünyanın eli elbette armut toplamayacak, özellikle Çin’den misillemeler gelmesi şaşırtıcı olmayacak (Amerika’nın Çin’e ihraç ettiği soyanın fiyatı dün bu yüzden düştü).
Trump’ın koyacağı vergiler Amerikan şirketlerine rekabet avantajı sağlayacağı ve dış ticaret açığını azaltacağı için ekonomiyi güçlendirecek (Dolar dün bu nedenle değer kazandı. Amerikan borsaları bu nedenle yükseldi). Ama bu politikanın Amerikan halkına maliyeti olacak, yerli sanayiyi destekleyelim derken ek gümrük vergileri nedeniyle pek çok ürünün fiyatının arttığını görecekler. Geçen yazımda belirttiğim gibi ortalama bir Amerikan ailesinin yıllık harcaması 1.700 dolar artacak. Yani enflasyon yükselecek. Enflasyon yükseldiği için Fed’in (Amerikan Merkez Bankası) eylül ayında başladığı faiz indirimleri yavaşlayacak, hatta belki de duracak (Altın ve gümüş dün bu nedenle düştü. Doların yükselmesinin bir nedeni de buydu).
Trump’ın ekonomideki vaatleri Çin’e yüzde 60, dünyanın geri kalanına yüzde 10-20 oranında ek gümrük vergisinden ibaret değil. Yine geçen yazımda belirttiğim gibi Amerika’da üretim yapan şirketler için kurumlar vergisi oranını yüzde 21’den yüzde 15’e indirecek. Başka vergi indirimi vaatleri de var. Vergi indirimleri Amerika’nın bütçe açığını daha da artıracak, zaten gemi azıya almış durumdaki kamu borcunu daha da büyütecek. Bu da enflasyonist etkiye neden olacak. Yüksek enflasyon orta ve uzun vadede faizlerin yüksek kalmasına yol açacak (Düşük faizli Amerikan tahvilleri -gelecekte görüleceği düşünülen fiyata göre düşük- dün bu nedenle satış yedi).
Ve son olarak Trump kripto paralar önündeki yasal engelleri temizleyecek. Amerika’nın finansal düzenleme otoritesi SEC’in kripto paralara düşmanca davranan yönetimini değiştirecek, coin dostu bir yönetim atayacak. Bitcoin’e Amerika’nın stratejik rezervlerinde yer verecek (Bitcoin ve altcoin’ler dün bu nedenle fırladı).
