Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun Togg Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini bırakmasının kendi isteğiyle olduğu tahmin ediliyor. Çinli BYD şirketine yapacağı yatırım ve üretim öncesi 100 bin adet düşük gümrük oranıyla ucuz otomobil ithal izni verilmesinin Togg yönetiminde haksız rekabet oluştuğu için tepkiyle karşılandığını biliyoruz. Başkan Hisarcıklıoğlu’nun hükümet yetkililerine bu konudaki eleştirisini bildirdiği de bir süredir kulislerde konuşuluyordu.
Hisarcıklıoğlu’nun görevi bırakması ardından teamül olarak Başkan Vekili görevini yürüten, Togg’un ortaklarından Anadolu Grubu’nun patronu Tuncay Özilhan’ın Yönetim Kurulu Başkanı olması bekleniyordu. Ancak Özilhan’ın yönetim kurulundan ayrılıp yerine kendi grubundan Talip Altuğ Aksoy’u yönetim kurulu üyesi olarak getirdiği görüldü. Özilhan’ın kendi isteğiyle mi görevi devrettiği, yoksa Hisarcıklıoğlu yerine kendisinin gelmesi gerekirken Tosyalı’nın getirilmek istenmesi üzerine mi yönetim kurulundan ayrıldığı ise bilinmiyor.
Togg’un kuruluşunda varılan ilke kararı doğrultusunda her ortak iki yıl süreyle dönüşümlü başkanlık yapacaktı. İlk Yönetim Kurulu Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu oldu, vekil olarak da Tuncay Özilhan getirildi. Bu ilke kararına rağmen şirketin ortaklarınca Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun ‘dengeli yönetimi ve süreklilik olabilmesi’ için bu görevi devam ettirmesinin istendiğini biliyoruz. Üç dönem, yani altı yıl boyunca Hisarcıklıoğlu ve Özilhan bu görevi sürdürdü. Son Genel Kurul’da baştaki ilke kararına geri dönülüp ikişer yıllık ortakların dönüşümlü bu görevi alması uygulamasına tekrar karar verilmiş oldu. Bu noktada asıl soru şu: “BYD’ye ayrıcalıklı yatırım ve ithalat izni sorunu olmasaydı Hisarcıklıoğlu ve Özilhan aynı şekilde yönetim kurulu başkan ve vekilliği görevini sürdürecekler miydi?” Tabii ki bu sorunun yanıtını tam olarak bilemiyoruz ama kişisel tahminim; Çinli BYD olayı olmasa ikisi yetkili de bu görevi sürdürmeye devam ederdi…
Profesyonel yönetim değişirse…
Bu arada Ankara’da bir süredir, daha doğrusu BYD ile yapılan anlaşmanın açıklanmasından sonra iktidarın Togg yönetimine hakim olmak, istediği atamaları yapabilmek için yönetim değişikliği istediği kulislerde konuşuluyordu. Araştırdığımda bu kulis söylentilerinin doğru olduğunu teyit edemediğimi söylemeliyim.
Ancak ortada bir gerçek var ki Togg yönetimi işin başına liyakatlı profesyonelleri getirdi. Togg’a CEO olarak atanan Mehmet Gürcan Karakaş’a tam yetki verildi ve kesinlikle dışarıdan müdahaleleri kabul etmeyip tümüyle profesyonel bir şekilde şirketin yönetilmesini istedikleri söylendi ve zaman içinde bu tür müdahalelere izin verilmedi. Yönetim Kurulu Başkanı Hisarcıklıoğlu’nun da bu altı yıllık sürede profesyonel yönetim ve liyakat konusunda çok hassas davrandıkları, tüm yetkiyi CEO Karakaş’a verdikleri ifade ediliyor.
Ak Parti yönetiminde, yerli ve milli olarak seçim öncesi lanse edilen ve “devlet projesi” olarak bilinen ama sermayesi tümüyle özel sektöre ait olan bu şirketi parti olarak yeterince kullanamadıkları konusunda şikayetler olduğu evvelden beri konuşuluyordu. Sadece Gürcan Karakaş değil, CFO’nun yetki alanında da İrem Sadıkoğlu’nun da tüm siyasi baskılardan uzak bir mali yönetim yürüttüğü de konuşulanlar arasında. Yani mali açıdan da, kurulduğundan beri şirkette profesyonel yani siyasetin karışamadığı bir şirket yönetimi söz konusuydu.
Şirkete ilişkin bu siyasi söylentileri tam olarak doğrulatamasak da bundan sonraki icraat bu söylentilerin doğru olup olmadığını bize gösterecek. Yani CEO’nun tutulup CFO’nun görevden alınması ve büyük ihtimalle AK Parti’ye yakınlığıyla bilinen kişilerin gelmesi halinde bu söylentiler için “Demek ki doğruymuş” diyebileceğiz. AK Parti ve özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakınlığı ile bilinen, son yıllarda en hızlı büyüyen şirketlerin sahibi olan Fuat Tosyalı’nın bu konudaki tutumu da doğal olarak yakından izlenecek.
En deneyimsiz yönetim kurulu üyesi
Şirketin Yönetim Kurulu Başkanlığı’na getirilen Fuat Tosyalı aslında şirketin işleyişini en az bilen ortak diyebiliriz. Çünkü Togg ortağı BMC şirketinin ilk sahibi olan Ethem Sancak şirket adına ilk yönetim kurulunda yer almıştı. BMC daha sonra başka bir şirkete, oradan da Fuat Tosyalı’ya geçti. Genel kurulda yapılan değişiklikle Tuncay Özilhan’dan boşalan Başkan vekilliği görevine ise Vestel’in sahibi Ahmet Nazif Zorlu getirildi.
Şirket ilk kurulduğunda altı ortak; Anadolu Grup, Vestel, Turkcell, BMC ve İnan Kıraç’ın sahibi olduğu Kök grubunun yüzde 19’şar, TOBB’un ise yüzde beş hissesi bulunuyordu. Daha sonra şirketin sermayesi 150 milyon TL’den 996 milyon 774 bin TL’ye çıkarılırken Kök grubu çekilmek istedi. Bunun üzerine şirketin hisseleri diğer ortaklar arasında pay edildi. Altı olan ortak sayısı beşe inerken tüm ortakların hisse payı yüzde 23’e, TOBB’unki ise yüzde 8’e çıktı.
Hükümetin ‘yerli ve milli otomobil projesi’ olarak 2023 seçimleri öncesinde Togg’un büyük propagandası yapılmıştı. Markanın üretim ve satış planları istendiği gibi gitmiyor, çünkü devletin proje öncesinde verilen kamuya alım gibi sözlerini yerine getirmediği konusunda eleştiriler var. Son Çinli BYD’ye ayrıcalıklı üretim ve ithalat izni verilmesinin en çok yerli proje olan Togg’un zararına olacağı da biliniyor.
Bu aşamada Togg’un geleceği için konuşulan çok söylenti var. Bu konudaki gelişmeleri yakından izlemeye devam edeceğiz.
