Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi bankacılık sektörü bireysel krediler ve kredi kartlarındaki gelişime ilişkin Haziran 2024 sonu aylık bültenini yayımladı. Bülten ekonomi yönetiminin bireysel krediler ve kredi kartlarında kullanımı düşürmeye çalışsa da bunda yeterince başarılı olamadığını gösteriyor.Aylık bülten verilerini dikkate alarak baktığımızda özet olarak aşağıdaki konular dikkat çekiyor:
Bankalarda bireysel kredi kullanan kişi sayısı 2023 Haziran ayında 38,4 milyon kişi iken 2024 Haziran ayında 40,6 milyon kişiye, bireysel kredi miktarı ise 2023 Haziran’da 2,1 trilyon TL’den, 2024 Haziran ayında 3,2 trilyon TL’ye yükseldi. Bu rakamlar ekonomi yönetiminin bireysel kredi kullanımını sınırlama çabasında çok da başarılı olamadığını gösteriyor.
Bireysel kredilerden ihtiyaç kredisi kullanan kişi sayısı 2023 Haziran’daki 13,6 milyondan, 2024 Haziran’da 12,1 milyon kişiye gerilerken, kullanılan ihtiyaç kredisi miktarı aynı dönemde 748 milyar TL’den, 913 milyar TL’ye çıktı.
Bankalarda esas artış bireysel kredi kartı kullanımında
Konut kredisi kullanan kişi sayısı ise aynı bir yıllık dönemde 2,1 milyondan 1,9 milyona düştü, konut kredisi miktarı da çok az artışla 444 milyar TL’den, 452 milyar TL’ye yükseldi.
Bankalarda esas artış bireysel kredi kartı kullanımında. Bireysel kredi kartı kullanan kişi sayısının 2023 Haziran’da 35,0 milyon kişi iken 2024 Haziran’da 37,6 milyon kişiye çıktığı, kredi kartı bakiye miktarının ise aynı dönemde 790 milyar TL’den 1,5 trilyon TL’ye yükseldiği görülüyor.
Bankalarda son yıllarda kullanımı artan kredili mevduat hesabına (KMH) baktığımızda ise KMH kullanan kişi sayısı 2023 Haziran ayında 27,7 milyon kişiden 2024 Haziran’da 29,3 milyon kişiye, KMH miktarı da aynı dönemde 124 milyar TL’den 298 milyar TL’ye yükselmiş.
Bankaların bireysel kredi kullandırmasının yanında bireysel kredilere ait takibe düşen kredi miktar ve oranlarında da dikkat çekici gelişmeler var.
Bankalarda toplam bireysel krediler tasfiye olunacak alacakları /bireysel krediler oranı 2023 Haziran ayında yüzde 1,7 iken, 2024 Haziran’da yüzde 2,2’ye yükselirken toplam bireysel krediler tasfiye olunacak alacaklar miktarının da 2023 Haziran’daki 37,9 milyar TL’den 2024 Haziran’da 73,2 milyar TL’ye çıkması dikkat çekici.
Bankalardaki bireysel kredi kartı tasfiye olunacak alacaklar /bireysel kredi kartları oranı ve takibe düşen miktarda da önemli artış mevcut. Nitekim 2023 Haziran ayında yüzde 1,5 olan bu oran 2024 Haziran ayında yüzde 2,2’ye, bireysel kredi kartı tasfiye olunacak alacak miktarı ise aynı dönemde 11,6 milyar TL’den 34,1 milyar TL’ye yükseldi.
Bankaların tasfiye olunacak alacakları artıyor
Bankaların ihtiyaç kredisinde de tasfiye olunacak alacaklar / ihtiyaç kredisi oranında ve takibe düşen miktarda artış görünüyor. Adı geçen bir yıllık dönemde bu oran yüzde 3,0’dan yüzde 3,4’e çıkarken ihtiyaç kredisinde tasfiye olunacak alacak miktarı da 23,0 milyar TL’den 32,1 milyar TL’ye artmış.
Kredili mevduat hesabı tasfiye olunacak alacaklar / kredili mevduat hesabı oranı ise daha sakin görünmekte olup, 2023 Haziran ayında yüzde 2,1 olan oran 2024 Haziran ayında aynı seviyesini korumuş, kredili mevduat hesabı tasfiye olunacak alacak miktarı ise 2,6 milyar TL’den 6,2 milyar TL’ye çıkmış.
Bu bilgilerden elde edilen başlıca çıkarımlar:
* Bireysel krediler ekonomi yönetiminin istediği ölçüde düşmüyor. Bireysel kredi kartı kullanımı yoğun bir şekilde devam ediyor. Bu yönüyle talep enflasyonunun belini tam olarak kırmak şu aşamada zor.
* Takipteki bireysel kredilerde hızlı artış var. Bu durum bankalar için gelecekte daha ciddi bir tehdit yaratma potansiyeline sahip.
* Yıl ortasında ücretlerde genelde bir artış olmaması nedeniyle insanların ihtiyaç kredisi ve kredi kartını kullanma yoğunluğu daha da artabilir. Ancak gelir düzeyinin daha da düşmesi ile bunların geri ödemeleri nasıl yapılacak? sorusu daha ön plana çıkacak.
* Aynı konuyla bağlantılı olarak son dönemde sanayi üretiminde düşüş, işsizlikte artış var. Bununla bağlantılı yine kredilerde ve kredi kartlarında geri dönüşlerde sıkıntı daha da artacak.
Sonuç olarak önümüzdeki dönem, kısıtlayıcı yeni önlemler getirilmezse, bireysel kredilerde ve kredi kartlarında kullanım yoğunluğunun zorunluluktan artma eğilimi göstereceği ancak takibe düşme oranlarının da daha da yükseleceği bir dönem olacak.
