2024’te bankalar açısından en büyük risk takibe düşen alacaklardaki artış. İzlenen ekonomik politikaların sonucu olarak yükselen Merkez Bankası faiz oranları bankaların kredilere ve kredi kartlarına uyguladığı faiz oranının da artmasına yol açıyor. Doğal olarak bankalar faiz oranlarını yükseltirken bireysel ve ticari kredi kullananlarla aylık kredi kartı ödemesini tam olarak yapmayanlar açısından ödeme zorlukları ortaya çıkıyor. 2024 bu anlamda sıkıntılı bir yıl olmaya aday. Bunun ilk işaretleri açıklanan bazı verilerden de görülmeye başladı.
Konuya ilişkin en son Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi (TBB) tarafından aylık yayımlanan bireysel krediler ve kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısına ilişkin Kasım 2023 ayı verileri açıklandı. Verilere göre 2023 ilk 11 aylık dönemde bu gruplarda takibe düşen kişi sayısı azalmış gibi görünmekle birlikte, yılın ikinci yarısında takibe düşen kişi sayısında önceki yıla göre önemli artış var.
2023 yılının ilk 11 ayında bireysel kredi borcunu ödememiş kişi sayısı yüzde 17,1 düşüşle 780.650, bireysel kredi kartı borcunu ödememiş kişi sayısı yüzde 7,7 düşüşle 767.663 oldu.
Yine yukarıda belirttiğimiz gibi bireysel kredi ile bireysel kredi kartı borcunu ödeyemeyen kişilerle ilgili veriler, her ne kadar 2023 yılının 11 aylık döneminde düşmüş gibi görünse de yılın ikinci yarısında sorunların arttığını gösteriyor.
Nitekim 2022 Temmuz-Kasım döneminde bireysel kredileri takibe düşen kişi sayısı 490.513 iken 2023 yılında yüzde 11,6 artarak 547.441’e çıktı. Yine 2022 Temmuz-Kasım döneminde bireysel kredi kartı takibe düşen kişi sayısı 421.433 iken 2023 yılı aynı döneminde yüzde 12,8 artarak 475.380 oldu. Bu rakamlardan görüleceği üzere son aylarda hem bireysel kredilerde hem de kredi kartlarında takibe düşen kişi sayısı giderek artıyor. Ayrıca yukarıda belirttiğimiz kasım ayı rakamları bu artışın hızlanmakta olduğunu gösteriyor.
Takibe düşen kişi sayısında son dönemlerdeki artış sürpriz değil. Bunun birkaç nedeni var.
İlk olarak baktığımızda enflasyon ve gelirler arasındaki denge bozulmuş durumda. Özellikle ücretli ve emeklilerin gelirlerine yapılan artışlarda TÜİK enflasyonu dikkate alınırken bu kesimin yaşadığı enflasyon TÜİK enflasyonunun çok daha üzerinde. Dolayısıyla gelirlerdeki reel gerileme alım gücünü düşürdüğünden, bu kesim bireysel kredilerle açığını kapatma çabasına giriyor ve kredi kartını daha fazla kullanmaya başlıyor, sonuçta da bir süre sonra bunlar ödenemez hale geliyor.
Diğer bir konu faiz oranları ile ilgili. Hem bireysel kredi faiz oranları hem de kredi kartı faiz oranları yılın ikinci yarısında çok yükseldi. Buna bağlı olarak da geri ödenecek miktar arttı. Yukarıda belirttiğimiz gibi zaten geliri reel anlamda düşen özellikle ücretli ve emekli kesimi yükselen faiz oranlarının getirdiği yüksek ödeme rakamlarını karşılayamaz hale geldi.
Yazıya başlarken belirttiğimiz gibi 2024 yılında diğer kredi türlerinde olduğu gibi bireysel krediler ve kredi kartlarında da takibe düşme oranının artması bekleniyor. Yukarıda verdiğim TBB rakamları bunun bir işareti ve öncü göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.
